Pałac w Sieniawie nie będzie zwracany Czartoryskim – zapewnia Ministerstwo Kultury

Fot. Pałac Sieniawa

Transakcja zakupu za kwotę 100 mln euro kolekcji Czartoryskich z grudnia 2016 r., oprócz słynnej „Damy z gronostajem” (dawniej nazywaną „Damą z łasiczką”) Leonarda da Vinci, „Krajobrazu z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta Harmenszoona van Rijna. 86 tys. obiektów muzealnych i 250 tys. obiektów bibliotecznych, objęła również roszczenia spadkobierców rodu Czartoryskich do nieruchomości – w tym zabytkowego pałacu w Sieniawie (gdzie „Dama” była przez pewien czas przechowywana), wycenionego na ponad 22 mln zł.

- Doniesienia „Gazety Wyborczej“ (publikacja 7 maja br.) dotyczące tego, że „Czartoryski może się teraz domagać zwrotu wyremontowanej za państwowe pieniądze nieruchomości“ są nieprawdziwe i świadczą o kolejnej manipulacji dziennika ws. zakupu kolekcji Czartoryskich – zapewnia Ministerswo Kultury.

Umowa zawarta pomiędzy Skarbem Państwa a Fundacją Książąt Czartoryskich oraz Adamem Karolem Czartoryskim w grudniu 2016 r. objęła również roszczenia reprywatyzacyjne do zespołu pałacowo-parkowego w Sieniawie. Dzięki temu Skarb Państwa nie poniesie żadnych kosztów z tytułu przeniesienia własności zespołu i nie jest zobowiązany do zapłaty spadkobiercom pałacu.

Decyzja o zakupie kolekcji Czartoryskich, obejmująca zespół parkowo-pałacowy w Sieniawie, pozwoliła na uniknięcie zwrotu tej nieruchomości, a tym samym utraty ogromnych środków publicznych, jak to stało się w przypadku wielu innych nieruchomości odzyskiwanych w ostatnim dwudziestoleciu w ramach reprywatyzacji.

28 czerwca 2013 r. wojewoda podkarpacki (była to Małgorzata Chomycz-Śmigielska) wydał decyzję, z której wynika, że zespół parkowo-pałacowy w Sieniawie nie był objęty zapisami dekretu o reformie rolnej z 6 września 1944 r. Dekret przewidywał przejęcie majątków ziemskich powyżej 50 hektarów (wraz z obiektami do tej produkcji służącymi). Jednak udało się wykazać, że pałac i park nie służyły produkcji rolnej

Z uwagi na pieniądze publiczne przekazane na remont pałacu, a także jego wartość zabytkową i trwające od lat 90. postępowanie reprywatyzacyjne, przy okazji nabycia kolekcji Czartoryskich w grudniu 2016 r., minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński zadbał o to, żeby zespół pałacowo-parkowy w Sieniawie pozostał własnością Skarbu Państwa.

Mając na uwadze utrwalone orzecznictwo wskazujące, że roszczeń reprywatyzacyjnych wynikających z dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej - jako roszczeń administracyjno-prawnych - nie można się skutecznie zrzec, jak również, że roszczenia takie nie mogą być przedmiotem obrotu (uprawniony nie może ich przenieść na inny podmiot w drodze czynności cywilnoprawnej) zostały zawarte umowy pomiędzy Adamem Karolem Czartoryskim, Fundacją Książąt Czartoryskich i Skarbem Państwa. Zgodnie z umowami, w razie reprywatyzacji, nastąpić ma przeniesienie własności zespołu na rzecz Skarbu Państwa lub wskazaną przez Skarb Państwa państwową osobę prawną. W efekcie własność publiczna zespołu zostaje potwierdzona, a wszelkie roszczenia reprywatyzacyjne ostatecznie wygaszone.

Decyzja ministra rolnictwa i rozwoju wsi ws. zespołu pałacowo-parkowego w Sieniawie, utrzymująca w mocy decyzję wojewody podkarpackiego z 2013 r., została wydana 5 grudnia 2017 r., a więc został spełniony warunek przewidziany w powyższych umowach. Ich realizacja dobiega końca, niezbędne formalności mają zostać zakończone w ciągu kilku miesięcy.

W księgach wieczystych jako właściciel nieruchomości w Sieniawie wskazany jest Skarb Państwa, zaś zespół – bez zmian – jest w dyspozycji Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (dawniej Agencji Nieruchomości Rolnych).

Adam Mikołaj Sieniawski (późniejszy hetman wielki koronny), na początku XVIII w. założył park, potem, a w latach 1718-1720 kazał wybudował pomarańczarnię. Pomarańczarnia została w 1726 r. przebudowana na pałac letni, według projektu Giovaniego Spazzio, nadwornego architekta Sieniawskich. Córka Adama Mikołaja Zofia wyszła za Augusta Czartoryskiego. Tym samym pałac przeszedł w ręce wywodzącego się z Litwy (potomków Giedymina czyli bocznej linii Jagiellonów) rodu książęcego.

W latach 1743-1745 pałac został znowu rozbudowany o boczne pawilony. W następnych dziesięcioleciach przebudowano wnętrza.Kolejna poważna przebudowa miał miejsce w latach 1881-1883. Architekt Bolesław Podczaszyński nadał mu styl neobarokowy.

Obiekt został poważnie zniszczony w czasie I wojny światowej. Mieścił się tam przez pewien czas szpital wojskowy. W  latach 30-tych XX wieku rozpoczęła się odbudowa, przerwana przez wojnę.  Po II wojnie światowej pałac stał opuszczony. Stał się nawet miejscem ćwiczeń dla straży pożarnych.

W latach osiemdziesiątych prace renowacyjne finansował państwowy koncern Igloopol. W latach 1998-2002 ówczesna Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa dokonała gruntownej odbudowy obiektu. Obecnie mieści się tam hotel, zarządzany w tej chwili przez spółkę Arche.