Historia i przyszłość szkła

Fot. Izabela Fac

Najstarszy instruktaż w zakresie produkcji szkła pochodzi z VII w. p.n.e. z Asyrii i zachował się na glinianej tabliczce w bibliotece pałacowej potężnego władcy Aszurbanipala. A najstarsze wyroby ze szkła na terenie dzisiejszej Polski odkryto w Wolinie (X-XI w.), pierwszy warsztat szklarski, który powstał w Kruszwicy datowany jest na przełom XII i XIII w. Postęp technologiczny sprawił, że od końca XVII w. szkło nie tylko zdominowało stoły bogatszych, ale i trafiło do średnio zamożnych mieszkańców Europy, natomiast do biedniejszych Europejczyków po wprowadzenia jego produkcji na skalę prawdziwie przemysłową. Dziś często nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele zastosowań ma szkło i jaki postęp technologiczny towarzyszy jego powstawaniu. O szkle – historii, technologii, zastosowaniu w życiu codziennym i sztuce oraz „Mieście Szkła” – mówiono podczas konferencji naukowej „Historia i przyszłość szkła”, która miała miejsce 1 czerwca 2012 r. w Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie.

Pierwszą część konferencji poświęcono dziejom szkła od czasów najdawniejszych po współczesność, o czym mówili dr Małgorzata Markiewicz i dr Adam Chęć z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Natomiast o historii i przyszłości szkła krośnieńskiego opowiadał Krzysztof Gierlak z Podkarpackiego Muzeum w Krośnie. Jak artyści wykorzystują szkło do realizacji swoich pomysłów mówiła Agnieszka Leśniak z Akademii Sztuk Pięknych z Wrocławia (prezentując wykład prof. Małgorzaty Dajewskiej, która nie mogła przybyć na konferencję). Kapitalny wykład – gawędę przedstawił pochodzący z Krosna prof. Jan Wasylak z Katedry Technologii Szkła i Powłok Amorficznych Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie. Jego Perspektywy rozwoju technologii produkcji i zastosowania szkła  wprowadziły zebranych w tematykę nowoczesnych obszarów zastosowania szkła, nowoczesnych technologii od budownictwa, poprzez drogi, energetykę po m. in. kwestie zmniejszania zanieczyszczeń środowiska, które powstawały podczas produkcji szkła.

Drugą część „szklanej” konferencji rozpoczęła dr Beata Mak – Sobota z ASP we Wrocławiu, prezentując Szkło według ikon współczesnego designu. Wśród nich znajduje się również Polak – Zbigniew Horbowy. Uważany jest za projektanta, który w Polsce jako jeden z pierwszych twórców odszedł od tradycyjnych wzorów i utorował drogę nowemu myśleniu w dziedzinie szkła artystycznegooraz za reformatora polskiego wzornictwa i pierwszego prawdziwego designera w Polsce.

Turystyka industrialna to nowe zjawisko w Polsce, które bardzo wzmacnia atrakcyjność terenu, urozmaica ofertę turystyczną. Przykładem takiej właśnie turystyki jest Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce, o czym mówiła nowa dyrektor placówki Agnieszka Olejarz. Bóbrka jest przykładem, że budownictwo przemysłowe może być źródłem sukcesu – podkreślała, wskazując równocześnie, że współczesny turysta nie szuka już tylko słońca, piasku i morza, ale czegoś szczególnego, wyjątkowego. Natomiast dr Łukasz Szmyd z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie przedstawił Turystykę dziedzictwa przemysłowego w Polsce, Europie i na świecie, pokazując przykłady przemienienia dawnych obiektów przemysłowych w tętniące życiem kulturalnym i rozrywkowym placówki, jak np. Zagłębie Ruhry. Tam w 1999 r. utworzono „Szlak Dziedzictwa Przemysłowego”. Na liczącej ok. 400 km trasie znajduje się ponad 50 wspaniałych zabytków i jedyne w swoim rodzaju atrakcje związane m. in. ze 150-letnią historią przemysłu.W Europie funkcjonuje Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego, na którym znajdują się trzy obiekty z terenu Polski (Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego „Guido”, Tyskie Browarium oraz Browar w Żywcu, wchodzące w skład Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego). Ciekawostką jest fakt, że w 2011 r. postał projekt rewitalizacji terenów wokół Czarnobyla i stworzenia tam podstaw pod taki właśnie rodzaj turystyki.

Podsumowaniem konferencji było Miasto szkła jako produkt turystyczny, na który – jak mówił Grzegorz Kubal z Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie –składają się m. in. budynek CDS, piwnice przedprożne z prezentacją szkła z wieloma interaktywnymi rozwiązaniami, wystawy, zwiedzanie miasta, wspólny bilet do wszystkich obiektów oraz „Region Szkła i Nafty” – Bóbrka, Żarnowiec, zamek Kamieniec i dwór w Kopytowej.

Krośnieńską konferencję uzupełniły prezentacje filmów o historii i tradycji produkcji szkła na tym terenie oraz o technologii produkcji. Na zakończenie zebrani mogli obejrzeć piwnice przedprożne oraz Centrum Dziedzictwa Szkła z pokazem wyrobu szklanych przedmiotów.

Izabela Fac