Przekształcanie szpitali w spółki kapitałowe – opinia BCC

Fot. Pixabay/CC0 Stefan_Schranz

Wprowadziła nową terminologię oraz systematykę podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Ustawodawca określił konsekwencje prawne przekształcenia SP ZOZ statuując zasadę sukcesji generalnej oraz sprecyzował mechanizmy wsparcia dla organów założycielskich w postaci umorzeń oraz dotacji celowych.

Na wprowadzone regulacje należy patrzeć nie tylko pod kątem prawnym, ekonomicznym czy techniczno-organizacyjnym, ale również politycznym, ponieważ jest to temat wrażliwy społecznie. Wbrew obawom, taka przebudowa w systemie ochrony zdrowia nie pogorszyła pacjentom dostępności do świadczeń, ale nie spełniła też głównego założenia rządowej reformy – oddłużenia szpitali.

Najwyższa Izba Kontroli opublikowała informację o działalności szpitali samorządowych przekształconych w spółki kapitałowe. Kontrolą NIK objęto 20 szpitali. Uzyskano także informacje dodatkowo z 54 szpitali – spółek posiadających w 2013 r. kontrakty z NFZ.

Ocena NIK potwierdza, że zmiana formy organizacyjno-prawnej i utworzenie szpitali – spółek kapitałowych w miejsce samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej:

Nie poprawiła trwale sytuacji finansowej szpitali, ani dla pacjentów dostępu do usług medycznych.

Nie zwiększyła liczby udzielanych świadczeń i ich zakres wciąż jest uzależniona od limitów kontraktowych z NFZ.

Nie we wszystkich kontrolowanych szpitalach – spółkach przestrzegano praw pacjenta (niewłaściwe zachowanie personelu, czas oczekiwania lub odmowa wykonania określonych badań i usługi).

Z informacji Najwyższej Izby Kontroli wynika również, że:

1. Nie uległy istotnej zmianie liczba i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych i wykonywanych badań diagnostycznych.

2. Nie skróciły się kolejki do lekarzy w szczególności do poradni specjalistycznych.

3. Przekształcenie szpitali w spółki kapitałowe :

- nie spowodowało istotnej zmiany poprawy ich kondycji finansowej. Część szpitali skorzystała jedynie z chwilowego oddłużenia i niestety powróciła do generowania strat.

- nie wprowadziły precyzyjnej analizy kosztów procedur medycznych udzielanych w ramach kontraktów z NFZ.

4. Zmiana formy prawnej podmiotów leczniczych, może przynieść korzyści pod warunkiem:

- wprowadzenia przez spółki narzędzi usprawniających zarządzanie, uwzględniających m.in. rozpoznanie lokalnych potrzeb i ocenę rynku usług medycznych;

- dalszej konsekwentnej przebudowy systemu ochrony zdrowia i stworzenia mechanizmów realnej konkurencji pomiędzy spółkami w pozyskiwaniu środków publicznych w oparciu o jakość świadczonych usług;

- pozyskania dobrze przygotowanej kadry menadżerskiej gotowej do przejęcia odpowiedzialności za proces przekształcenia szpitala w spółkę.

Reasumując:

1. Szpitale – spółki to efektywna forma organizacyjna, zapewniająca skuteczny i przejrzysty nadzór właścicielski.

2. Szpital jako spółka prawa handlowego podlega prawu upadłościowemu i może skorzystać z przepisów o postępowaniu naprawczym.

3. Wzrasta wiarygodność kredytowa szpitala – spółki oraz możliwość korzystania z instrumentów finansowych m.in. poprzez zaciąganie pożyczek i kredytów przeznaczanych na restrukturyzację oraz leasingu.

4. Ustawa stwarza możliwość świadczenia dodatkowych usług komercyjnych poza realizacją świadczeń objętych kontraktem z NFZ. Realizowane usługi komercyjne wciąż generują niewielki procent przychodów (ok. 5%).

5. Uzależnienie finansowe szpitali – spółek od kontraktów z NFZ i narzucanie ich warunków i wyceny nie wpływa korzystnie na podejmowanie działań dotyczących zmiany profilu świadczonych usług i pozyskiwanie dodatkowych dochodów.

6. Zmiana formy prawnej nie oznacza przerwania zasady trwałości projektu unijnego. Korzystanie z funduszy unijnych nie wyłącza możliwości udzielania świadczeń komercyjnych poza sferą objętą finansowaniem z funduszy unijnych.

7. Ochrona zdrowia wymaga wciąż zmian systemowych. Jedną z nich jest prowadzony konsekwentnie proces restrukturyzacji własnościowej i organizacyjnej szpitali.

Zenon Wasilewski, ekspert ds. prawa medycznego