Leczenie bez stosowania antybiotyków – badania Uniwersytetu Rzeszowskiego

Od października 2013 do kwietnia 2014 był realizowany projekt nt. "Racjonalizacja stosowania antybiotyków przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w ostrym zapaleniu gardła i/lub migdałków u dzieci i młodzieży od 2. do 15. roku życia - program pilotażowy w woj. podkarpackim". W projekcie udział wzięło ponad 70 placówek z terenu całego województwa podkarpackiego. Do badania kwalifikowani byli pacjenci z objawami klinicznymi wskazującymi na zapalenie gardła i/lub migdałków. Z analizy zachorowalności z wymienionych przyczyn w latach ubiegłych wynikało, że w ciągu roku z problemem tym zmaga się około 130 tys. mieszkańców województwa podkarpackiego w wieku 2-15 lat.

Przebieg badania polegał na wykonywaniu wśród pacjentów, szybkiego testu wykrywającego obecność paciorkowca najczęściej odpowiedzialnego za bakteryjną infekcje gardła i migdałków. Pomiar opierał się na pobraniu wymazu z gardła oraz określeniu w ciągu kilku minut, czy mamy do czynienia z infekcją bakteryjną. W programie łącznie przebadano ponad 1500 osób. Badania zostały przeprowadzone na dwóch grupach. Pierwsza to grupa badana, która wykonywała test oraz druga grupa kontrolna, gdzie decyzja terapeutyczna podejmowana była bez użycia testu. Wyniki wśród tych grup były zaskakujące! W grupie badanej przede wszystkim znacznie rzadziej była potrzeba stosowania anty bioterapii oraz spadała ilość ponownych wizyt z powodu infekcji dróg oddechowych. Wśród 282 przypadków takiej wstępnej diagnozy, antybiotyk zastosowano u nieco ponad 80%. Zapewne w części przypadków rozpoznanie nie potwierdziło się po przeprowadzeniu testu diagnostycznego, dlatego też lekarze zrezygnowali z przepisywania antybiotyku. W grupie kontrolnej, po stwierdzeniu bakteryjnego zapalenia gardła, antybiotyk był podawany w niemal wszystkich przypadkach (wyjątki to niespełna 2% dzieci). Diagnoza nie potwierdzała się po zastosowaniu testu diagnostycznego w około 40% przypadków. Nawet biorąc pod uwagę niedokładność tego oszacowania można przypuszczać, iż mniej więcej 20-30% dzieci ze zdiagnozowanym bakteryjnym zapaleniem gardła, w rzeczywistości miało wirusowe podłoże tej choroby.

- Projekt spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem rodziców i lekarzy. Dzięki stosowaniu szybkich testów wykrywających antygen paciorkowca możliwe jest postawienie bardziej precyzyjnej diagnozy, a przez to wykluczenie sytuacji, gdzie antybiotyk przepisywany jest na wyrost, ponieważ nie ma pewności, czy mamy do czynienia z informacją, że jest to wirus czy bakteria. Zwracam również uwagę na łatwość wykonania testu i jego bezpieczeństwo oraz to, że wynik otrzymuje się w ciągu kilku minut. Ze względu na zachęcające wyniki, program ma być kontynuowany w innych województwach – mówił podczas konferencji prasowej lek. Mariusz Małecki, koordynator projektu.

Projekt pokazał, że wyposażenie gabinetu podstawowej opieki zdrowotnej w szybkie testy może przyczynić się do racjonalizacji stosowania antybiotyków, co jest szczególnie istotne w dzisiejszych czasach, kiedy obserwujemy nadużywanie antybiotyków i idącą w ślad za tym lekooporność.

Projekt był realizowany przez Uniwersytet Rzeszowski przy wsparciu finansowym Fundacji Polsat. Projekt dostał rekomendacje Ministerstwa Zdrowia oraz NFZ. Zespół badawczy składał się z dr hab. n. med. Artur Mazur prof. UR, dr n. med. Monika Binkowska-Bury oraz lek. Mariusz Małecki nadzór merytoryczny pełnił prof. dr hab. n. med. Paweł Januszewicz. Zapalenie gardła i / lub migdałków to jedno z najczęstszych zakażeń w obrębie górnych dróg oddechowych. Do 85% przypadków wywołane jest przez wirusy. Zachorowania występują głównie w okres jesienno–zimowy i wczesną wiosna. Chorzy z zakażeniem wirusowym często są niepotrzebnie leczeni antybiotykami.