Nowe znaleziska archeologiczne w Muzeum w Jarosławiu

- Niezwykle cennym znaleziskiem jest wykonana z brązu siekierka z późnego okresu epoki brązu. Zabytek, datowany na okres około 900-800 przed naszą erą, został znaleziony w pobliżu wsi Piwoda, około 10 km na północ od Jarosławia – mówi dr Ela Sieradzka-Burghardt z jarosławskiego Muzeum. – Siekierka jest niestety uszkodzona. Zachowało się ostrze z fragmentem partii środkowej (tzw. tulejki), na której widoczne jest zdobienie w postaci żeberek układających się w literę „Y”.

- Kształt i bardzo charakterystyczna dekoracja eksponatu nawiązuje do siekierek ze skarbu z miejscowości Ruda na zachodniej Ukrainie – tłumaczy dr Marcin Burghardt, kierownik Działu Zbiorów i Badań jarosławskiej instytucji. – Znaleziska podobnych przedmiotów koncentrują się przede wszystkim w dorzeczu górnego Dniestru oraz w zachodniej części Kotliny Karpackiej. Do niedawna siekierki typu Ruda nie były znane z terenów naszego kraju – zabytek z Piwody jest dopiero drugim takim obiektem odkrytym w Polsce.

- Biorąc pod uwagę wyraźnie „obce” koligacje przedmiotu, nie może raczej budzić wątpliwości, że nie jest to przedmiot wykonany na miejscu – opowiada dr E. Sieradzka-Burghardt. – Znalezisko poszerza naszą wiedzę na temat dalekich kontaktów mieszkańców ziemi jarosławskiej w epoce brązu.

Jak mówi dalej archeolożka z jarosławskiego Muzeum, „Siekiery podobne do tej, która została odkryta w Piwodzie, były mogły być używane zarówno jako broń, jak i narzędzie. Siekierka jest pusta w środku. W miejscu obucha miała otwór, przez który do środka wkładano krótszy koniec drewnianego styliska w kształcie odwróconej litery „L”. Aby przedmiot nie się zsuwał, przywiązywano go dodatkowo do trzonka przewlekając sznur przez specjalne „uszko”, które w przypadku zabytku z Piwody niestety się nie zachowało”.

Podczas swoich poszukiwań członkowie Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Grupa Jarosław” natrafili także na dwa żelazne topory.

Jak mówi dr M. Burghardt, „Starsze, lepiej zachowane żeleźce (metalowa część topora), zostało znalezione w lasach nad rzeką Szkło pomiędzy miejscowościami Kobylnica Wołoska i Młyny, na pograniczu powiatu lubaczowskiego i jarosławskiego. Forma obiektu zbliża znalezisko do grupy toporów z młodszego stadium okresu wczesnego średniowiecza, które datować można w ramach XI-XIII, a być może nawet XIV w.”.

- Trudniejszy w ocenie chronologicznej jest drugi z zabytków, który pochodzi z lasów przy granicy polsko-ukraińskiej w miejscowości Budzyń w powiecie jarosławskim – opowiada dalej dr M. Burghardt. – Ze względu na uszkodzenie dolnej części ostrza, dla okazu trudno jest wskazać precyzyjne analogie. Wydaje się, iż należy go zaliczyć do grupy toporów użytkowanych od XIII-XV w. aż do okresu nowożytnego. Co ciekawe, we wnętrzu otworu topora z Budzynia zachowały się pozostałości drewnianego styliska.

Jak tłumaczy dr M. Burghardt, „Średniowieczne i nowożytne siekiery i topory były przedmiotami wielofunkcyjnymi. Z jednej strony – topory używane były powszechnie jako broń. Z drugiej strony, siekiery z żelaznymi żeleźcami stanowiły narzędzie codziennej pracy, służące m.in. do ścinania i rąbania drzew. Wydaje się, iż w miarę potrzeb niektóre okazy mogły być użytkowane zamiennie”.

Wszystkie zabytki zostały odkryte przez członków Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Grupa Jarosław” podczas poszukiwań z wykorzystaniem wykrywaczy metalu prowadzonych na podstawie pozwolenia Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu.

Jak dodaje prezes Stowarzyszenia Ryszard Marszał „Odkrywanie tajemnic przeszłości ziemi jarosławskiej daje nam dużo satysfakcji. Poprzedni raz na siekierkę z epoki brązu w okolicach Jarosławia natrafiono ponad 100 lat temu, zaś znalezione przez nas żelazne topory to pierwsze tego typu znaleziska w obu miejscowościach. Bardzo nas cieszy, że mogliśmy poprawić parę statystyk oraz zniwelować kolejne białe plamy w poznaniu najdawniejszych dziejów regionu”.

Siekierka z epoki brązu oraz topory to już kolejne zabytki archeologiczne odkryte przez członków Stowarzyszenia Historyczno-Eksploracyjnego „Grupa Jarosław”, które trafiły do zbiorów Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. W listopadzie 2023 roku członek Stowarzyszenia Piotr Gorlach odkrył w lasach na terenie Nadleśnictwa Jarosław unikatowy miedziany sztylet z końca III tysiąclecia przed Chrystusem. Niewielki przedmiot, który na chwilę obecną jest najstarszym sztyletem wykonanym z metalu odkrytym na terenie południowo-wschodniej Polski, dziś stanowi ozdobę stałej wystawy archeologicznej w jarosławskim Muzeum. Odkryte niedawno eksponaty wkrótce do niego dołączą.

 .