Susza w Polsce. Czy podkarpackie uprawy są zagrożone?

Fot. Pixabay/CC0

W trzecim okresie raportowania tj. od 11 kwietnia do 10 czerwca 2019 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie której dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -35 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 14 mm w stosunku do poprzedniego okresu (1 IV-30 V).

Największy deficyt wody od -100 mm do -159 mm w prezentowanym sześciodekadowym okresie wystąpił w północnej części kraju. Przy czym na Nizinie Wielkopolskiej, Pojezierzu Wielkopolskim, Pobrzeżu Słowińskim, w północnej części Pojezierza Mazurskiego oraz na Nizinie Podlaskiej notowano niedobór wody od 120 do 159 mm. W południowej części kraju notowano wielkości KBW poniżej 100 mm, a na krańcach tego obszaru notowano nawet dodatnie wielkości KBW.

Susza rolnicza występuje na terenie województw:

• Zachodniopomorskiego,
• Pomorskiego,
• Łódzkiego,
• Podlaskiego,
• Lubuskiego,
• Warmińsko-mazurskiego,
• Mazowieckiego,
• Wielkopolskiego,
• Kujawsko-pomorskie.

Susza notowana jest w uprawach:

• Zbóż jarych,
• Zbóż ozimych,
• Truskawek,
• Krzewów owocowych.

W drugim okresie raportowania od 11 kwietnia do 10 czerwca 2019 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 389 gminach Polski (15,7% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 244 gminy z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 9 województwach na powierzchni 4,33% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 1.

Tab. 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiław 209 gminach Polski (8,44% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 148 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 8 województwach na powierzchni 2,02% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 2.

Tab. 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w tych uprawach w 105 gminach Polski (4,24% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 85. Odnotowano ją w 6 województwach na powierzchni 0,78% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach truskawek

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych Wystąpiław 48 gminach Polski (1,94% gmin kraju). Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 0,39% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Kwiecień w tym roku był ciepły, temperatura wahała się od 7 do ponad 11°C. Najcieplej było w południowo-zachodniej części kraju (od 10 do ponad 11°C) a najzimniej na obszarze północnej Polski od 7 do 9°C. W całym kraju temperatura powietrza tego miesiąca była wyższa od normy wieloletniej od 1 do ponad 2°C.

W pierwszej dekadzie maja najcieplej było na Nizinie Mazowieckiej i Śląskiej, w Kotlinie Sandomierskiej, na Pogórzu Karpackim z temperaturą powyżej 9,5°C, a najzimniej na Pojezierzu Pomorskim poniżej 8°C. Natomiast w drugiej i trzeciej dekadzie tego miesiąca zdecydowanie najcieplej było we wschodnich terenach Polski z temperaturą od 13°C do ponad 16°C (w pierwszej dekadzie) oraz od 15 do ponad 16,5°C (w drugiej dekadzie). Najniższą temperaturę w obu dekadach maja notowano w północnych oraz południowo-zachodnich obszarach kraju od 11 do ponad 11,5°C (w pierwszej dekadzie) i od 12 do 14°C (w drugiej dekadzie).

Pierwsza dekada czerwca była bardzo ciepła. W przeważającej części Polski temperatura powietrza wynosiła od 20 do 22°C a miejscami nawet do ponad 22°C. Najchłodniej było w północnej i południowej części kraju od 19 do 20°C.

W kwietniu stwierdzono na obszarze Polski bardzo duże zróżnicowanie pod względem występowania opadów atmosferycznych. Szczególnie niskie opady poniżej 10 mm wystąpiły w północnej części kraju, stanowiły one na tych terenach od poniżej 10 do 40% normy wieloletniej. Im dalej w kierunku południowym tym opady były wyższe, wynoszące nawet ponad 100 mm i na tych obszarach stanowiły 100-140% normy.

W maju opady atmosferyczne również były bardzo zróżnicowane. W pierwszej dekadzie stwierdzono największe opady w południowo-wschodnich krańcach kraju od 20 do ponad 50 mm. Natomiast najniższe, poniżej 5 mm notowano we wschodniej części Polski. Na pozostałym obszarze notowano małe opady od 5 do 20 mm. Natomiast w drugiej dekadzie były już zdecydowanie większe, zwłaszcza we wschodniej części Polski wynoszące od 35 do ponad 50 mm. Niskie opady odnotowano na Nizinie Południowowielkopolskiej wynoszące od 5 mm do 25mm. Trzecią dekadę tego miesiąca w dalszym ciągu charakteryzowały duże opady na bardzo dużej południowej powierzchni kraju, przekraczające nawet 100 mm. Duże opady notowano też na Nizinie Śląskiej, Wielkopolskiej, Mazowieckiej, Wyżynie Małopolskiej, Pojezierzu Mazurskim wynoszące od 20 do 35 mm. Natomiast niskie wystąpiły na terenie Pojezierza Pomorskiego od poniżej 5 do 20 mm.

Pierwsza dekada czerwca na przeważającym obszarze kraju była bardzo sucha z opadami poniżej 5 mm, a miejscami w ogóle nie występującymi. Jedynie w północno-zachodniej części kraju notowano większe opady od 10 do 50 mm oraz we wschodnich terenach Polski od 10 do 30 mm.

Stwierdzamy na dużym obszarze środkowej i północnej Polski wzrost niedoborów wody dla roślin uprawnych wynoszące od -100 do -159 mm. Na terenach objętych największym deficytem wody, powodującym obniżenieplonów przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych wystąpiły straty tej wielkości w uprawach zbóż jarych i ozimych oraz truskawek. W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie zagrożenia suszą o uprawy krzewów owocowych. Stwierdzamy również że nastąpił wzrost liczby województw objętych suszą, w poprzednim raporcie notowano ich 8 a w obecnym liczba ta wzrosła do 9.Natomiast na południu kraju zasoby wodne są w dalszym ciągu bardzo duże, powodujące wystąpienie nadmiaru wody dla roślin uprawnych.

Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Dr Jan Jadczyszyn

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska

Mgr Agata Nowak