Fot. Adam Cyło

Dzięki temu najmniejsi przedsiębiorcy będą mogli płacić składki na ubezpieczenie społeczne adekwatne do swoich przychodów, a nie – jak obecnie – w wysokości ponad 1200 zł miesięcznie. Według szacunków Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii z nowych przepisów skorzysta blisko 200 tys. najmniejszych przedsiębiorców. Być może też wiele osób zalegalizuje prowadzoną przez siebie działalność.

Obecnie przedsiębiorcy niezależnie od wielkości przychodu płacą taką samą składkę ZUS. Wynosi ona w tym roku 1232,16 zł. Istnieje wprawdzie opcja płacenia niższego ZUS-u (wynoszącego 520 zł za ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne), ale dotyczy ona tylko osób zakładających firmę po raz pierwszy i obowiązuje przez dwa lata od jej założenia.

Od wielu lat mikroprzedsiębiorcy, ekonomiści i samorżady gospodarcze, zwracali uwagę na to, że wysokość obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne nie była skorelowana z ich możliwościami finansowymi. W momencie pojawienia się obowiązku opłacania pełnej wysokości składek ZUS, nawet 10 tys. przedsiębiorców rocznie decyduje się na zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej.

Co ważne, zmiany nie będą dotyczyć przedsiębiorców, którzy rozliczają się w formie karty podatkowej i korzystają ze zwolnienia od podatku VAT. Powyższe uniemożliwia bowiem ZUS-owi pozyskiwanie danych do weryfikacji poprawności ustalenia najniższej podstawy wymiaru składek. Z kolei wprowadzenie wymogu prowadzenia min. 60 dni działalności gospodarczej w roku poprzednim ma wyeliminować nadużycia w postaci celowego zakładania albo wznawiania działalności na koniec roku kalendarzowego. Natomiast zawieszenie działalności gospodarczej lub jej rozpoczęcie w trakcie trwania danego roku kalendarzowego będzie skutkowało proporcjonalnym zmniejszeniem rocznego limitu przychodów uprawniającego do skorzystania z wprowadzonej zmiany. Zaś brak możliwości wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy ma zapobiec tzw. „wypychaniu” na samozatrudnienie. Z zaproponowanego rozwiązania zostały wyłączone również osoby korzystające z 24-miesięcznych preferencyjnych składek, ponieważ będzie ono dla nich zawsze mniej korzystne.

Jak przejść na „Mały ZUS”?

Przedsiębiorcy chcący opłacać niższe składki od 2019 r., mają siedem dni, czyli czas do 8 stycznia, na zawiadomienie ZUS-u o zmianie tytułu ubezpieczenia. Podobnie 7-dniowy termin obowiązuje w przypadku wznowienia działalności gospodarczej albo w przypadku zakończenia korzystania z preferencyjnych składek ZUS.

Nowe kody (05 90, 05 92) zawarte są w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Następnie należy poinformować ZUS o przychodzie z prowadzonej działalności gospodarczej za poprzedni rok oraz o najniższej podstawie wymiaru składek. Informacje te należy zawrzeć w imiennym raporcie miesięcznym (ZUS RCA) albo w deklaracji rozliczeniowej (ZUS DRA), jeżeli przedsiębiorca płaci składki wyłącznie za siebie.

W przypadku opłacania składek tylko za siebie, przedsiębiorca powinien jednorazowo złożyć deklarację za styczeń danego roku do 10. dnia następnego miesiąca. Następnie do końca roku nie musi składać deklaracji. Obowiązek złożenia kolejnej deklaracji będzie się aktualizował w lutym kolejnego roku. W przypadku opłacania składek również za pracowników, imienne raporty miesięczne należy składać do 15. dnia następnego miesiąca.

UWAGA! „Mały ZUS” pozwala na obniżenie podstawy wymiaru składek tylko w przypadku ubezpieczeń społecznych (tj. emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego). Składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy płacić w pełnej wysokości.

ZUS będzie mógł weryfikować poprawność przekazanych danych i zobowiązać przedsiębiorcę do dostarczenia w ciągu 14 dni dokumentów potwierdzających wysokość rocznego przychodu za poprzedni rok kalendarzowy. W przypadku niewywiązania się z powyższego obowiązku, ZUS ustali podstawę wymiaru składek w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Przykład obliczony w ZUS w Rzeszowie

Minimalny dotychczasowy tzw. „duży ZUS” dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą na własny rachunek:

- ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe (chorobowe jest dobrowolne) = 843,45 zł (kwota uwzględnia ub. chorobowe);

Do tego składki na

- ubezpieczenie zdrowotne,

- fundusz pracy.

Przykład (obliczony przez ZUS w Rzeszowie)

Tzw. „mały ZUS” w 2019 roku dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą na własny rachunek:

Pan Bartłomiej spełnia warunki do skorzystania z „małego ZUS”. Jego przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej w 2018 r. wyniósł 3572,58 zł. Zatem jego najniższa podstawa wymiaru składek w 2019 r. będzie wynosić 1815,94 zł.

Wysokość składek w takim przypadku będzie wynosić

- ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe (chorobowe jest dobrowolne) = 574,57 zł

Kwota uwzględnia ub. chorobowe

Do tego składka na ubezpieczenie zdrowotne.