Coraz więcej odkryć na wzgórzu zamkowym w Oleszycach

Oprócz tradycyjnych technik wykopaliskowych i dokumentacyjnych, prace opierają się również na stosowaniu nowych technologii, takich, jak precyzyjny GPS, archeofotografia lotnicza, fotogrametria niskiego pułapu wykonana przy użyciu drona, czy laserowy pomiar terenu (LIDAR).

Na podstawie wyników badań archeologicznych, danych archiwalnych oraz dawnych fotografii i rysunków, możliwe będzie także wykonanie trójwymiarowych, realistycznych rekonstrukcji najmłodszego pałacu Sapiehów, zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz. Badaniom archeologicznym towarzyszą prowadzone równolegle kwerendy archiwalne.

W trakcie dotychczasowych prac wykopaliskowych udało się odsłonić relikty rozległego pałacu wzniesionego na planie prostokąta z czterema alkierzami.

Wstępnie można już powiedzieć, że odkryte pozostałości pałacu pochodzą z XVIII i XIX stulecia, w znacznej części przebudowanego w latach trzydziestych XX wieku. Odkryto również dwa ceglane mury, wzniesione z archaicznej cegły, tak zwanej „palcówki”. Na podstawie użytego materiału oraz znajdowanych w ich kontekście zabytków, można je datować wstępnie na XVI-XVII stulecie.

W trakcie badań archeologicznych na wzgórzu zamkowym w Oleszycach znaleziono tysiące zabytków ruchomych. Wśród najbardziej interesujących wymienić można depozyt monet z okresu międzywojennego, archaiczne, XVI-wieczne tak zwane kafle miskowe, piękne wielobarwne, szkliwione kafle piecowe z XVIII wieku, wiele sygnowanych młodszych kafli piecowych, cegły z różnymi markami fabrycznymi, XVIII-wieczny pistolet skałkowy, ułamek tynku z polichromią i fragmentem wyrytego napisu, liczne detale architektoniczne, w tym gzymsy i zwieńczenia tralek schodów ozdobnych. Poza tym natrafiono na różnego rodzaju narzędzia, fragmenty naczyń ceramicznych, porcelanowych i szklanych oraz okucia drzwi i okien.

Duży zbiór zabytków wiąże się z ostatnią fazą użytkowania pałacu przez radzieckich żołnierzy. Pozostawili po sobie między innymi zachowany praktycznie w całości ciężki karabin maszynowy Maxim, dziesiątki granatów (wiele wciąż stanowiących zagrożenie zabrali saperzy), miny przeciwpiechotne i mnóstwo amunicji oraz łusek. W jednym z pomieszczeń na drewnianej podłodze zachował się depozyt kilkudziesięciu masek gazowych. W innym radiostacja, lampka i szkatułka lub pozytywka z kluczykiem. Warto wspomnieć, że w skrytce w drewnianej podłodze, w pomieszczeniu, które można identyfikować z dawną pałacową salą bilardową, zachował się plik nadpalonych dokumentów radzieckich. Zostały one przekazane do Państwowego Archiwum w Przemyślu. O znalezisku powiadomiony został również Instytut Pamięci Narodowej.

Projekt realizowany jest przez Miasto i Gminę Oleszyce. Badania archeologiczne prowadzą lubelscy archeolodzy związani z organizacją ArchaeoFuture: Łukasz Rejniewicz (kierownik), Marcin Piotrowski (Instytut Historii KUL) oraz Patrycja Piotrowska (firma Gorgona).