Rozwiązanie umowy o pracę

Umowa o pracę może być rozwiązana na kilka sposobów. Może ona ustać wraz z upływem czasu, na jaki była zawarta. W tym przypadku, podobnie jak w sytuacji, w której nastąpiło wypowiedzenie ze strony pracodawcy, osoba, która straciła pracę, może zarejestrować się w urzędzie pracy, nabywając po siedmiu dniach prawo do zasiłku (po spełnieniu odpowiednich kryteriów).

Porozumienie stron

Warto wiedzieć, że rozwiązanie umowy za porozumieniem stron jest możliwe w każdej sytuacji, nawet wówczas, gdy prawo pracy nie zezwala na wypowiedzenie. W przypadku gdy strony dokonają zgodnie wszelkich czynności związanych z zakończeniem pracy, jednak do porozumienia formalnie nie dojdzie, taka sytuacja jest także traktowana jako rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Rozwiązanie umowy następuje z dniem wskazanym w porozumieniu. Wybierając tego typu rozstanie z pracodawcą, warto mieć na uwadze, że należny zasiłek będzie wypłacany dopiero po okresie karencji, związanej z rozwiązaniem stosunku pracy w tym trybie.

Takie sytuacje często się zdarzają, a pracownicy nie wiedzą, że czasem lepiej poczekać dwa miesiące do końca okresu, na jaki umowa była zawarta, niż podejmować pochopne decyzje. Są przypadki, że ktoś rozwiąże umowę za porozumieniem stron, licząc na zatrudnienie w innym miejscu. Tymczasem przyszły pracodawca zmienia zdanie, a niedoszły pracownik musi zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotny.

Wygaśniecie umowy

Istnieją trzy sytuacje, w których możliwe jest wygaśnięcie umowy. Wygaśnięcie umowy następuje z dniem śmierci pracownika oraz z dniem śmierci pracodawcy (o ile zakład pracy nie został przejęty). Trzecim przypadkiem jest sytuacja, w której pracownik jest nieobecny w pracy przez trzy miesiące z powodu tymczasowego aresztowania, pod warunkiem że pracodawca nie rozwiązał wcześniej umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia

Zdarza się to zdecydowania rzadziej i może nastąpić zarówno z winy pracodawcy, jak i pracownika. Ten ostatni może wybrać takie rozwiązanie w dwóch sytuacjach. Po pierwsze jest to możliwe wtedy, gdy zostanie wydane orzeczenie lekarskie, na podstawie którego nie może on wykonywać określonej pracy, a pracodawca nie przeniesie go do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe. Pracownik ma również do tego prawo, gdy pracodawca ciężko naruszył jego podstawowe obowiązki pracownicze.

W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku umowy na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres dwóch tygodni.

Firma rozwiązuje umowę

Pracodawca ma znacznie większe pole do manewru, jeśli chodzi o rozwiązywanie umowy bez wypowiedzenia. Sytuacje te można podzielić na te, które wynikają z winy pracownika, oraz na będące efektem niezdolności pracownika do pracy. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia po upływie trzech miesięcy, jeśli nieobecność jest spowodowana chorobą, a pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy. Umowa może zostać rozwiązana w ten sposób również jeśli niezdolność do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej sześć miesięcy lub jeśli niezdolność do pracy została spowodowana chorobą zawodową albo wypadkiem przy pracy. Z winy pracownika pracodawca może rozwiązać umowę o pracę np. z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków przez pracownika. Może to być związane chociażby z zakłócaniem spokoju w miejscu pracy, niewykonaniem poleceń, przywłaszczeniem mienia czy wykonywaniem obowiązków pod wpływem alkoholu czy środków odurzających. Inną sytuacją jest taka, w której pracownik popełnia przestępstwo, jego wina jest oczywista, a on sam nie może dalej wykonywać swoich obowiązków służbowych. Pracodawca może także zwolnić pracownika bez wypowiedzenia, jeśli ze swojej winy straci on uprawnienia niezbędne do wykonywania zadań na określonym stanowisku.

Kogo nie można zwolnić?

Nie wolno wypowiedzieć umowy w czasie urlopu pracownika lub innej usprawiedliwionej nieobecności, pod warunkiem że nie upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Ponadto pracodawca nie ma także prawa zwolnić pracownika, któremu brakuje nie więcej niż czterech lat do osiągnięcia wieku emerytalnego (o ile okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku).

Warto znać swoje prawa, aby świadomie podejmować decyzje dotyczące naszego życia, którego integralną część stanowi zazwyczaj praca zawodowa.

Informacje na temat świadczeń z urzędu pracy, podstawowych praw pracownika i pracodawcy są dostępne pod numerem telefonu infolinii urzędu pracy, czyli Zielonej Linii: 19524.

Joanna Niemyjska z Zielonej Linii