Wyniki kontroli MFiPR projektów z branży HoReCa finansowanych z KPO

Fot. Pixabay/CC0

W związku z doniesieniami medialnymi o nieprawidłowościach w przyznawaniu dotacji dla branży HoReCa (hotelarstwo, gastronomia, turystyka i kultura) ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz podjęła decyzję o wszczęciu interwencyjnych kontroli w przyznawaniu dotacji.

- Zweryfikowaliśmy wszystkie 3206 podpisanych umów. Podzieliliśmy je na dwie kategorie: te w których widać, że jest wszystko OK oraz te, w których istnieje jakakolwiek, nawet minimalna możliwość, że coś jest nie tak. W ten sposób do dalszej kontroli przekazaliśmy 1389 projektów. Przeprowadziliśmy 39 pogłębionych kontroli. W 7 przypadkach wykryte zostały nieprawidłowości – powiedziała minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz na konferencji prasowej w MFiPR.

Minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz poinformowała, że kontrole wykryły dwa główne rodzaje nieprawidłowości. Pierwszy to inwestycja niezgodna z planem biznesowym. Szefowa MFiPR podkreśliła, że na przykład na trzy dogłębnie skontrolowane projekty dotyczące dofinansowania sprzętu pływającego, jeden był nieprawidłowy.

- Nieprawidłowość polega na tym, że ten sprzęt pływający nie został uruchomiony zgodnie z planem biznesowym, czyli nie jest udostępniony klientom i nie prowadzi do rozwoju firmy. To najprawdopodobniej zakończy się odebraniem środków lub ich niewypłaceniem, czyli anulowaniem wsparcia - wyjaśniła minister.

Podkreśliła, że w przypadku działania zgodnego z planem biznesowym, ale wolniejszego niż zakładano w umowie, nie będzie odebrania środków tylko upomnienie i kolejna kontrola.

Drugą kategorią nieprawidłowości jest konflikt interesów u operatorów programu wsparcia dla HoReCa. Dotacja nie powinna być przyznana, jeśli ekspert oceniający projekt jest powiązany z beneficjentem. Minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz poinformowała, że u dwóch operatorów – Fundacji Kaliski Inkubator Przedsiębiorczości i Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego zidentyfikowane zostały po jednym przypadku poważnego podejrzenia konfliktu interesów.

- Jeżeli osoba oceniająca jest powiązana z beneficjentem, to operator ponosi konsekwencje finansowe. Jeżeli zostanie dowiedzione fałszywie złożone oświadczenie o braku konfliktu interesów, który jednak miał miejsce, to sprawa może być skierowana do prokuratury – poinformowała Pełczyńska-Nałęcz.

Kontrole HoReCa do końca KPO

Minister wyjaśniła, że w grupie 39 projektów poddanych pogłębionej kontroli były też umowy, co do których były podejrzenia, że mają „zabarwienie polityczne”.

- W jednym przypadku chodziło o rodzinę posła Platformy, w drugim – rodzinę samorządowca z PiS. Oba projekty okazały się na obecnym etapie realizacji zgodne z zasadami HoReCa – podkreśliła minister.

Szefowa MFiPR poinformowała, że pogłębione kontrole dotacji dla HoReCa będą trwać do połowy 2026 r. Z kolei kontrole dotyczące całości KPO będą się toczyć jeszcze wiele miesięcy po tym terminie.

- Nie jest tak, że kończymy pewien projekt inwestycji publicznej i kończą się kontrole. Ten okres kontrolny jeszcze długo, długo po tym trwa, dlatego, że projekty się dzieją i można powziąć pełną wiedzę, czy one się dzieją zgodnie z podpisanymi umowami – powiedziała szefowa MFiPR.

Kontrole FE i KPO

Minister funduszy i polityki regionalnej poinformowała, że od 2021 r. MFiPR przeprowadziło blisko 12 tys. „planowych, przesiewowych” kontroli dotacji przyznawanych przedsiębiorcom z funduszy europejskich. W ramach KPO było to 1159 kontroli.

- Efekt tych kontroli jest taki, że współczynnik nieprawidłowości przy Funduszach Europejskich to 0,1 procenta, przy KPO 0,005 procenta – mówiła minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

Dodała, że do sierpnia br. przeprowadzono również 161 planowych kontroli w branży HoReCa, co doprowadziło do wykrycia 16 nieprawidłowości i rozwiązania sześciu umów, co oznacza cofnięcie dotacji na niemal 3 mln zł.

Minister podkreśliła, że na tle innych państw UE skala nieprawidłowości w wydatkowaniu środków europejskich jest bardzo niewielka. W 2024 r. poziom nieprawidłowości wydatkowania FE dla całej UE wyniósł 375 mln euro, podczas gdy dla Polski było to 1,6 mln euro, czyli niecałe 0,5 proc. nieprawidłowości UE.

- Od lat mamy renomę państwa, który ma na tle Unii wyjątkowo niski wskaźnik nieprawidłowości. Polska jest z tego tytułu szanowana w UE – podkreśliła minister funduszy i polityki regionalnej.

Wypłaty dla branży HoReCa – czasowo wstrzymane – są już realizowane. Pieniądze będą wypłacane niezwłocznie, jak tylko kontrolowana umowa przejdzie pozytywną weryfikację.

KPO dla HoReCa, turystyka, kultura

Program wsparcia dla HoReCa został włączony do KPO w 2022 r. Powstał w odpowiedzi na potrzeby i oczekiwania branży HoReCa, a jego celem jest wsparcie mikro-małych i średnich przedsiębiorstw z sektorów hotelarstwa, gastronomii, turystyki i kultury, czyli branż najbardziej dotkniętych skutkami pandemii COVID-19 w Polsce. Ponad 60 proc. firm z tej branży zanotowało wówczas spadek przychodów. Środki z programu przeznaczono na rozszerzenie lub zmianę profilu działalności firm, aby wzmocnić ich odporność na przyszłe kryzysy.

Po zmianie rządu minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz podjęła decyzję o zaostrzeniu zasad wsparcia z KPO dla branży HoReCa. Stąd wprowadzono do programu roczną karencję na zakup dóbr trwałych. Ponadto zmianie ulegał poziom spadku dochodów, od którego pomoc jest przyznawana. W pierwszym naborze (maj-czerwiec 2024 r.) wskaźnik ten wynosił 30 proc. spadku obrotów w czasie Covid-19. Przedsiębiorcy, którzy mieli problem z jego wypełnieniem, mogli składać wnioski w drugim naborze, kiedy obniżono go do poziomu 20 proc. utraty obrotów.

Przedsiębiorcy mogli składać wnioski o wsparcie od 6 maja do 18 czerwca 2024 r. oraz od 18 lipca do 31 października 2024 r. Łącznie złożono ponad 13 tys. wniosków w obu naborach.

Do momentu kontroli podpisano ponad 3 tys. umów, na kwotę 1,2 mld zł, z czego do 13 sierpnia 2025 r. zostało wypłaconych 110 mln zł – to jest mniej niż 10 proc. Średnia wartość projektu wynosi ok. 410 tys. zł.

Rozliczenie projektów następuje wyłącznie w formie refundacji, a środki wypłacane są po zatwierdzeniu wniosków o płatność i zawartych w nich kosztów. Przedsiębiorca musi mieć też wkład własny, minimum 10 proc. Dodatkowo VAT był wydatkiem niekwalifikowalnym.

Za prawidłową ocenę wniosków odpowiadają wyłonieni w otwartym naborze prze PARP operatorzy oraz ich eksperci. Są to:

- Polska Fundacja Przedsiębiorczości Szczecin,

- Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych S.A. (TISE S.A.) Warszawa,

- Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Kraków/Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego,

- Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Bielsko-Biała,

- Fundacja Kaliski Inkubator Przedsiębiorczości Kalisz.