Politechnika Rzeszowska prowadzi zaawansowane badania nad piorunami
Naukowcy dr inż. Grzegorz Karnas i dr inż. Kamil Filik z Katedry Elektrotechniki i Podstaw Informatyki na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki pod kierownictwem dr. hab. inż. Grzegorza Masłowskiego, prof. PRz od wielu lat prowadzą badania w obszarze wyładowań atmosferycznych i ich oddziaływań. Prace naukowców skupiają się głównie na takich zagadnieniach, jak modelowanie i symulacje procesów zachodzących w kanale piorunowym.
Od lewej: dr inż. Grzegorz Karnas, prof. PRz Grzegorz Masłowski, dr inż. Kamil Filik, fot. B. Motyka
Każdego roku na kuli ziemskiej rejestrowane jest ok. 1,5 miliarda wyładowań atmosferycznych (~50 wyładowań na sekundę). Mimo swojego niezaprzeczalnego piękna i tajemniczości pioruny niosą ze sobą również niebezpieczeństwo i zniszczenie. Szczególnie narażona jest infrastruktura naziemna, w tym obiekty budowlane, sieci elektroenergetyczne, lotniska, farmy wiatrowe, a także rozległe obszary leśne. Jedynie w samych Stanach Zjednoczonych pioruny inicjują około 16% pożarów lasów i jednocześnie odpowiadają aż za 56% strat obszarowych. Szacuje się, że każdy samolot rejsowy doświadcza bezpośredniego oddziaływania piorunowego średnio 1-2 razy w roku, przy czym istnieją lotniska, gdzie wyładowania atmosferyczne obserwowane są nawet średnio co 30 minut. Ponadto w samych Stanach Zjednoczonych roczne koszty zniszczeń infrastruktury elektrowni wiatrowych spowodowanych przez pioruny stanowią ponad 100 milionów dolarów, w tym straty związane z uszkodzeniem łopat turbin spowodowane przez pioruny stanowią około 60% wszystkich uszkodzeń. Najnowsze statystyki wskazują, że 2024 r. był najcieplejszy w historii. Przyczyniło się to do wzrostu aktywności burzowej, która zwiększyła się w niektórych obszarach na kuli ziemskiej nawet o 100 godzin burzowych w ciągu roku w porównaniu ze średnią z ośmiu ostatnich lat. Badanie bezpośrednich i pośrednich efektów oddziaływań wyładowań atmosferycznych stanowi więc istotny element w kontekście prewencji i ochrony przeciwko szkodliwym skutkom groźnych zjawisk atmosferycznych.
Naukowcy dr hab. inż. Grzegorz Masłowski, prof. PRz, dr inż. Grzegorz Karnas i dr inż. Kamil Filik prowadzą wieloletnią współpracę z kilkoma krajowymi i międzynarodowymi ośrodkami badań wyładowań atmosferycznych, w tym z International Center for Lightning Research and Testing (ICLRT) należącym do University of Florida w Gainesville oraz Instytutem Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Ośrodek Badań Piorunowych Politechniki Rzeszowskiej (ang. Lightning Research Center, LRC) składa się z trzech głównych laboratoriów: Laboratorium Oddziaływań Piorunowych, Laboratorium Rejestracji Wyładowań Atmosferycznych, Laboratorium Odporności Awioniki na Wyładowania Atmosferyczne.
