Bezrobocie wśród ludzi młodych – spory problem społeczny Unii Europejskiej

Fot. ZUS

Warto zauważyć, że wskaźnik bezrobocia wśród młodych ludzi – mimo, że zdecydowanie wyższy niż oficjalne dane ogólne dla poszczególnych krajów UE – systematycznie spadał przez ostatnie kilka lat. Jednak pandemia koronawirusa w pewnym stopniu zahamowała ten proces. W niektórych państwach Wspólnoty, takich jak np. Hiszpania czy Grecja, bezrobocie to wynosi blisko 30%, przy czym trzeba wspomnieć, że kilka lat wcześniej wskaźnik ten kształtował się na poziomie ok. 50%. W Polsce problem wydaje się mniejszy, bo brak pracy dotyka ok. 9-10% ludzi młodych i jest również zdecydowanie niższy niż kilka lat temu. Najlepsza sytuacja pod tym względem panuje w Niemczech, gdzie tylko ok. 5% młodzieży to osoby bezrobotne.

Konsekwencje dla potencjału społecznego UE

Dane te pokazują, że sytuacja jest dalej poważna. Brak pracy i możliwości realizacji zawodowej powoduje wiele niekorzystnych zmian, np. utratę pewności siebie, dewaluację wykształcenia czy nawet depresję. W Polsce i w innych krajach europejskich dodatkowo należy zauważyć, że nawet, gdy osoba młoda posiada pracę, to w części przypadków jest ona niezgodna z profilem wykształcenia, niskopłatna i niedająca satysfakcji. Konsekwencje tego stanu rzeczy to „negatywny” rozwój społeczeństwa Europy, którego odzwierciedlenie mamy w niskiej liczbie urodzeń w wielu krajach UE. W sposób bardzo poważny dotyka to Polskę, gdzie wskaźnik ten za ostatni rok był najniższy od momentu zakończenia drugiej wojny światowej.

Działania i rekomendacje Komisji Europejskiej

Analizując pozycję ludzi młodych na rynku pracy warto przytoczyć słowa Nicolasa Schmita, unijnego komisarza do spraw miejsc pracy i praw socjalnych: „Wiele młodych osób ma świetne wykształcenie i umiejętności cyfrowe, a także żywo interesuje się kwestiami ochrony środowiska. Dzięki temu mogą oni wykorzystać możliwości, jakie daje im ożywienie gospodarcze oraz transformacja cyfrowa i ekologiczna. Rok 2022 jest Europejskim Rokiem Młodzieży, ponieważ Unia Europejska zdecydowanie chce słuchać młodych ludzi, wspierać ich i zwiększać ich szanse życiowe. Oznacza to również wspieranie młodych Ukraińców, którzy uciekli przed wojną, w dostępie do unijnego systemu edukacji i rynku pracy”.

W ostatnim czasie Komisja Europejska przedstawiła przegląd dotyczący zatrudnienia i kwestii społecznych w Europie (ESDE) za 2022 r. Z przedstawionego raportu wynika, że utrata miejsc pracy z powodu pandemii koronawirusa dotknęła w największym stopniu osoby młode. Możemy w nim również przeczytać, że ożywienie popandemiczne, które miało miejsce w krajach UE, w mniejszym stopniu poprawiło sytuację na rynku pracy ludzi młodych niż pozostałych grup społecznych. W świetle tych słów wydaje się, że ważne są programy mające pomóc młodym w starcie oraz odnalezieniu się na rynku pracy, których dziś mamy sporo w ramach środków Unii Europejskiej. A nowy strumień pieniędzy, który miejmy nadzieję zacznie niedługo płynąć w ramach perspektywy finansowej UE na lata 2021-2027, będzie w tym zakresie bardzo istotny.

Mając na uwadze powyższe, dość istotne wydają się zaproponowane sposoby przezwyciężenia trudności, jakie doświadczają młodzi ludzie, zawarte w sprawozdaniu Komisji Europejskiej – ESDE, wobec polityki społecznej i zatrudnienia, a mianowicie:

- łatwiejsza integracja młodych osób na rynku pracy,

- zdobywanie przez młodych umiejętności,

- wspieranie mobilności pracowników jako podstawy udanej i odpornej na wstrząsy kariery zawodowej,

- zmniejszanie zagrożeń dla osób młodych takich jak bezrobocie czy choroba, ubóstwo i za-dłużenie,

- zdobywanie przez młodych ludzi własnego majątku i nabywania nieruchomości.

Problem z systemem edukacji

Analizując szereg dokumentów można również zdiagnozować, że jednym z istotnych problemów jest system edukacji wielu krajów europejskich, w tym też Polski. Warto zauważyć, że w państwach UE, gdzie problem bezrobocia wśród młodych jest stosunkowo mniejszy np. Niemcy czy Holandia, tamtejszy system edukacji jest mocno oparty na połączeniu kształcenia z praktykami zawodowymi. Zasadniczo wygląda to tak, że niemieckiemu nastolatkowi dość wcześnie narzuca się wybór zawodu, potem kształcenie jest mocno powiązane z praktykami zawodowymi w przedsiębiorstwach czy innych instytucjach. Nie jest to system idealny, ale wydaje się, że w dzisiejszej Europie powinno się iść właśnie w tym kierunku.

W Polsce szkoły zawodowe w pewnym momencie zaczęły być niejako traktowane jako te „gorsze”, ale od pewnego czasu zauważa się powrót do kształcenia zawodowego. Studia również powinny rozwijać umiejętności praktyczne w większym stopniu niż jest to obecnie. Dobry przykład to Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Tutaj każdy student, jeżeli tylko chce, ma możliwość angażowania się w różne przedsięwzięcia realizowane przez jednostki tej Uczelni, a po skończeniu studiów młody człowiek ma możliwość wykazania się doświadczeniem przed potencjalnym pracodawcą.

Mgr Dominik Łazarz

Ekonomista, działacz społeczny, ekspert ds. UE Europe Direct w Rzeszowie oraz Gdańsku. Przez blisko 10 lat pełnił funkcję dyrektora Regionalnego Centrum Informacji Europejskiej, a następnie Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej przy WSIiZ w Rzeszowie pod auspicjami Ministerstwa Spraw Zagranicznych.