Odznaczenia od prezydenta za ratowanie Żydów

Fot. Andrzej Hrechorowicz, prezydent.pl

Zobacz też Muzeum Ulmów w Markowej - nietypowa architektura

Zobacz też Odznaczenia od prezydenta RP za ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej

Zobacz też Sejm podjął uchwałę w sprawie Polaków ratujących Żydów 

- Proszę, żebyście przyjęli te odznaczenia jako świadectwo i dowód tego, że Rzeczpospolita jest z Was dumna– powiedział w Łańcucie prezydent Andrzej Duda podczas ceremonii wręczenia odznaczeń państwowych za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom  podczas II wojny światowej.

Prezydent zaznaczył, że Polacy i Żydzi żyją razem na polskich ziemiach od tysięcy lat. Jak mówił, Żydzi wielokrotnie przelewali krew za Polskę, by polskie państwo trwało. - Aż do tragicznego momentu, kiedy Polska została napadnięta najpierw przez hitlerowskie, nazistowskie Niemcy, a potem przez Związek Sowiecki i zniknęła z mapy.

- Nie było państwa polskiego w sensie instytucjonalnym i geograficznym i nie miał kto w sposób bezpośredni bronić mieszkających tutaj ludzi - dodał. Jak mówił, najeźdźca uważał Polaków za niewolników, naród żydowski postanowił zniszczyć.

- Rozpoczął się proces zagłady, którą na tych ziemiach, na których żyli Polacy razem z Żydami, widać było bardzo wyraźnie. I był sprzeciw Polskiego Państwa Podziemnego, polegający na utworzeniu Rady Pomocy Żydom „Żegota”; sprzeciw polegający na misji Jana Karskiego, wysłanego by światu, Europie Zachodniej, Stanom Zjednoczonym zawieźć świadectwo co się na terenach Polski dzieje, że jest Holokaust, że naród żydowski jest niszczony - podkreślił prezydent.

Jak mówił, były też odezwy Polskiego Państwa Podziemnego do Polaków, wzywające do pomocy współobywatelom pochodzenia żydowskiego, w których mówiono "o moralnym i obywatelskim obowiązku pomocy". - Mówiło o tym także wielu księży w Polsce, wprost do wiernych w trakcie kazań, choć zarządzeniem nazistowskich Niemiec każda pomoc Żydom miała być karana śmiercią - zaznaczył prezydent.

Jak podkreślił, mimo tego zagrożenia "były w Polsce setki tysięcy ludzi, Polaków, którzy nie odmówili pomocy".

- Dziś miałem zaszczyt, wielki dla mnie jako człowieka, idąc śladami pana prezydenta profesora Lecha Kaczyńskiego, odznaczyć tych, którzy nie zamknęli drzwi, którzy je szeroko otwarli i powiedzieli: „Chodźcie, damy radę”, mając świadomość, czym to grozi - powiedział prezydent.

- Jestem zaszczycony, że mogę w imieniu Rzeczpospolitej, wszystkim państwu - tym bohaterom, ich najbliższym, tym, którzy uwieczniają pamięć o tych niezwykłych czynach - podziękować. Dzięki temu, kim wtedy okazaliście się wy i wasi najbliżsi, także dzięki temu, Rzeczpospolita może być dzisiaj dumna - dodał.

Jak podkreślił, Polacy ratując Żydów, okazali się bohaterami równymi tym, którzy walczyli z bronią w ręku z najeźdźcą.
- Bohaterami, o których absolutnie nie wolno zapomnieć, którzy w bezprecedensowy sposób przyczynili się do tego, że byliśmy w stanie przetrwać godnie jako naród i możemy iść dzisiaj - właśnie dzięki Państwu i Państwa najbliższym - z podniesioną głową - powiedział prezydent.

- Możemy chodzić z podniesiona głową dzisiaj w Izraelu do Instytut Jad Waszem, bo najwięcej drzew upamiętniających sprawiedliwych wśród narodów świata upamiętnia tam Polaków, ponad 6 tys. To jest nasz wielki powód do dumy  - powiedział Andrzej Duda.

Odznaczeni zostali:

za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej, za wybitne zasługi w obronie godności człowieczeństwa i praw ludzkich

Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

1. Maria AUGUSTYN* wraz z rodziną przyjęła do swego domu małżeństwo Henę i Oskara Olinerów.

2. Leokadia KIELER wraz rodziną ukrywała rodzeństwo Mojżesza, Icka i Blimę Katzów oraz Majera Blau

3. Anna SZUBRYCHT wraz rodzicami ukrywała dwóch żydowskich uciekinierów Joszuę i Józefa Guzików

4. Eugeniusz SZYFNER wraz z rodzicami udzielił schronienia rodzinie Zuckerbrodtów oraz Jankielowi Hellerowi

5. Eugeniusz SZYLAR wraz z rodziną przyjął do swojego domu rodzinę Weltzów – Miriam z dziećmi Mońkiem, Abrahamem, Reśką oraz Arona z żoną Shirley i synem Leonem

6. Andrzej WOŹNY* Wraz z rodzicami ukrywał rodzinę Kornreichów

Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski - pośmiertnie

7. Julia BARNAŚ- siostra Frydolina, Franciszka HAPOŃSKA- siostra Gertruda,Balbina PIECZARA- siostra Seweryna - Siostry Frydolina, Gertruda i Seweryna w szpitalu w Gorlicach udzielały pomocy chorym Żydom.

8. Franciszek BELNIAK – Franciszek Belniak wraz z rodziną ukrywał 10-cio osobową rodzinę Eigerów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 14 stycznia 1943 r.

9. Helena BENISZ – Helena Benisz wspólnie z mężem Janem pomagała żydowskiej rodzinie Honigwachs

10. Zofia i Walerian BOMBOWIE – Zofia i Walerian Bomba w swoim domu w Szklarach ukrywali Aleksandra Metza

11. Zofia BRODA, Helena KIELAR, Antoni i Dorota SZYLAROWIE – Antoni i Dorota Szylarowie oraz ich córki Zofia Broda i Helena Kielar w swoim domu ukrywali rodzinę Weltzów – Miriam z dziećmi Mońkiem, Abrahamem, Reśką oraz Arona z żoną Shirley i synem Leonem.

12. Mikołaj CHANAS – Mikołaj Chanas wraz z rodziną ukrywał w swoim domu trzech żydowskich uciekinierów – Banka Lwa oraz Eliasza Marguliesa z bratem. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 28 marca 1943 r.

13. Feliks CIOŁKOSZ – Feliks Ciołkosz wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r.

14. Helena i Jan CWYNAROWIE –Państwo Helena i Jan Cwynarowie zaopiekowali się żydowskim dzieckiem Abrahamem Izaakiem Segalem

15. Franciszek DWOJAK – Franciszek Dwojak wraz z rodziną ukrywał sześcioosobową rodzinę Schwimmerów z Tarnowa. Za udzieloną pomoc został rozstrzelany w 1943 r.

16. Józef FĄFARA - Józef Fąfara wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzieloną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r.

17. Andrzej FENCZAK - Andrzej Fenczak wraz z rodziną dał schronienie pięciu Żydom wśród nich trzyosobowej rodzinie Iresów.

18. Józefa i Franciszek FLORKOWIE- Józefa i Franciszek Florkowie od 1941 r. opiekowali się 11-letnim Marianem Reichem

19. Katarzyna i Michał GERULOWIE - Katarzyna i Michał Gerulowie udzielili schronienia siedmiu osobom pochodzenia żydowskiego. Za udzielaną pomoc zostali rozstrzelani w 1944 r.

20. Franciszek GNIEWEK* – Franciszek Gniewek dostarczał do rzeszowskiego getta żywność rodzinie Schipperów

21. Katarzyna, Stanisław i Tadeusz GWIZDAKOWIE - Katarzyna i Stanisław Gwizdakowie wraz z synem Tadeuszem od 1942 r. do końca okupacji ukrywali sześcioro Żydów uciekinierów z rzeszowskiego getta

22. Wiktor JADERNY - Wiktor Jaderny od początku okupacji wspierał ludność żydowską Mielca, wysyłał paczki żywnościowe do obozu pracy dla Żydów

23. Maria, Franciszek i Stanisław KAZANOWSCY - Maria i Franciszek Kazanowscy wraz z synem Stanisławem w swoim domu ukrywali rodzeństwo Gellerów oraz Dawida Nehmer

24. Stefania KĄDZIELAWA-siostra Czesława, Zofia LISZKA- siostra Serapiona, Marcjanna ŁĄCZNIAK- siostra Ambrozja, Julia MIKOŚ- siostra Chrystiana, Zofia ŚLIWKA- siostra Atanazja - Siostry Czesława, Serapiona, Ambrozja, Chrystiana i Atanazja na przełomie 1942 i 1943 r. w Dominikowicach ukrywały na terenie klasztoru Sabinę Honigwachs, która uciekła z getta w Gorlicach

25. Helena i Jan KOSZYKOWIE- Helena i Jan Koszykowie w swoim domu udzielali czasowego schronienia oraz dożywiali Popiela i Duweta Bodensteinów

26. Michał KRUK - Michał Kruk udzielał pomocy członkowi Żydowskiego Związku Robotniczego „Bund” Aleksandrowi Hirschbergowi. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 6 września 1943 r.

27. Józef LASKA - Józef Laska zajmował się wyrabianiem i dostarczaniem fałszywych dokumentów dla osób ściganych przez gestapo. Organizował przerzuty Polaków i Żydów na Węgry

28. Anna i Ludwik NIEMCOWIE - Państwo Anna i Ludwik Niemcowie udzielali pomocy Popielowi i Duwetowi Bodensteinom

29. Stanisław OPAROWSKI - Stanisław Oparowski wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r.

30. Ksiądz Andrzej OSIKOWICZ* - Ksiądz Andrzej Osikowicz jako proboszcz i dziekan dekanatu drohobyckiego wydawał Żydom metryki chrztu oraz chrzcił i ukrywał dzieci żydowskie

31. Ksiądz Jan PATRZYK - Ksiądz Jan Patrzyk wspólnie z rodziną uratował żydowską dziewczynkę Judytę Eisenberg

32. Balwina PIECUCH i Stanisław PYREK* - Balwina Piecuch wraz z synem Stanisławem w czasie okupacji uratowali 11-letniego Samuela Olinera z Bielanki

33. Józef PIETRZYKOWSKI - Józef Pietrzykowski udzielał pomocy Żydom, którym dostarczał fałszywe dokumenty i przewoził ich w bezpieczne miejsca. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 28 sierpnia 1942 r.

34. Aleksandra PIRGA - Aleksandra Pirga wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielała pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc została rozstrzelana 3 lipca 1943 r.

35. Maria i Józef PRUCHNIEWICZOWIE – Maria i Józef Pruchniewiczowie w swoim domu ukrywali 4-osobową rodzinę żydowską małżeństwo Yehuda i Treana Lieb Bloum z córką Reizel oraz ich krewnego Mosze Kuflika. Za udzielaną pomoc Józef Pruchniewicz został rozstrzelany w marcu 1944 r.

36. Maria PYKA - Maria Pyka w czasie okupacji pomogła żydówce Sali Erenreich oraz jej dwuletniej córce Marii

37. Maria i Stanisław RADZIKOWIE - Maria i Stanisław Radzikowie w czasie okupacji niemieckiej przechowywali Salomeę, Rozalię i Annę Wymisner, Jakuba Hoffmana oraz Rebe Urysia z Moszczenicy. Za udzielaną pomoc Stanisław Radzik został rozstrzelany 30 września 1943 r., Jego Żona Maria zmarła 26 stycznia 1944 r. po dotkliwym pobiciu.

38. Roman SEGELIN - Roman Segelin wraz z rodziną udzielał czasowego schronienia Helenie Kamienieckiej z dziećmi. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany wiosną

1944 r.

39. Anna i Antoni SKROBACZOWIE - Anna i Antoni Skrobaczowie pomagali doraźnie prześladowanej przez Niemców rodzinie Dörflerów. Ukrywali w swoim domu wnuka Benziona Dörflera Abrahama Izaaka Segala

40. Janina SOKOŁOWSKA – Janina Sokołowska współpracowała z Radą Pomocy Żydom „Żegota”, dostarczała żywność i lekarstwa więźniom getta w Nowym Sączu. Ukrywała w swoim domu dwie Żydówki

41. Władysława i Władysław STERKOWICZOWIE - Władysława i Władysław Sterkowiczowie w piwnicy swojego domu ukrywali sześciu miejscowych Żydów, którzy uciekli z getta. Byli to Szymon Kracer, Hesztek Rott, Mira Hoffman, Rozalia Hoffman, Fraga Berek i Moniek Mendel

42. Marian SZAFRANIEC - Marian Szafraniec zajmował się wyrabianiem i dostarczaniem fałszywych dokumentów osobistych dla osób ściganych przez gestapo m.in. zaopatrzył w taką kenkartę prof. Hugo Steinhausa.

43. Julia TWARDZIK* - Julia Twardzik wraz z rodzicami ukrywali dziewięcioro Żydów z Jedlicza i Krosna – Leibę i Leję Lermanów z dwójką dzieci, Chawę Lambek z córką, Menasze Najmana, Hersza Friesa oraz Irenę Roschandler

44. Anastazja TYLAWSKA - Anastazja Tylawska w czasie okupacji pomagała Lejbie Joskowi z Męciny Wielkiej. Za udzielaną pomoc została rozstrzelana 26 stycznia

1944 r.

45. Kunegunda i Szymon WALĄGOWIE oraz Helena WOJTAS – Kunegunda i Szymon Walągowie wraz z córką Heleną w czasie okupacji ukrywali czasowo trzech Żydów

46. Leon WANATOWICZ - Leon Wanatowicz w prowadzonej przez siebie restauracji zatrudniał żydowskich muzyków. W 1944 r. przyjął pod swój dach Żydówkę Helenę Frachowicz i jej bliskich

47. Filip i Władysław WĄSOWSKI - Filip Wąsowski wraz z synem Władysławem w swoim domu ukrywali siedmiu Żydów

48. Maria i Piotr WĘGLOWSCY - Maria i Piotr Węglowscy od jesieni 1942 r. do sierpnia 1944 r. ukrywali dwóch uciekinierów z dębickiego getta – Neszka i Szlomo Taubów.

49. Piotr ZAGÓRSKI - Piotr Zagórski wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r.

za wybitne zasługi w pielęgnowaniu pamięci i upowszechnianiu wiedzy o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej

Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej

50. Abraham Izaak Segal*

za zasługi w pielęgnowaniu pamięci i upowszechnianiu wiedzy o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej, za zaangażowanie w tworzenie Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej

Złotym Krzyżem Zasługi

51. Urszula Niemczak

52. Bogdan Romaniuk

Srebrnym Krzyżem Zasługi

53. Mateusz Szpytma

* Ordery zostaną wręczone w terminie późniejszym