Krosno: Miasto piękna zaklętego w szkle
Szklane figurki, przedmioty codziennego użytku, wreszcie artystyczne szklane wizje… Choć zmieniały się sposoby zdobienia, mody, techniki, szkło do dziś fascynuje, jest materiałem do pracy artystów, towarzyszy niemal każdej dziedzinie życia człowieka. Współczesny szklany design reaguje na potrzeby ludzi, spełnia ich pragnienia, a także eksploduje artystycznymi formami i kolorami. Świat szkła, świat piękna zaklętego w szkle. Po postu Krosno.
Fot. miastoszkla.pl
Szkło podkarpackich hut wpisuje się w dzieje światowego szklanego przemysłu i designu. Pierwsze huty szkła powstawały tutaj już w XIX w., ale wzmożony rozwój przemysłu szklarskiego nastąpił jednak dopiero w XX w., zwłaszcza kiedy w Krośnie powstała Spółka Akcyjna „Polskie Huty Szkła”. W ciągu kilku lat krośnieńskie szkło znalazło się w wśród najlepszych w kraju, wirtuozerię krośnieńskich hutników dostrzeżono też za granicą. II wojna światowa spowodowała przerwy w pracy zakładu i wreszcie jego zniszczenie, to jednak dzięki poświęceniu hutników krośnieńska huta była jedną z niewielu renomowanych firm, które podniosły się po zniszczeniach wojennych. Podkarpackie Zagłębie Szklane to nie tylko krośnieńskie huty szkła, ale także liczne prywatne zakłady, pracownie artystyczne i studia szkła, szkoły oraz działalność środowiska szklarskiego i wielu uznanych artystów. Krośnieńskie Huty Szkła były największym w Polsce przedsiębiorstwem szklarskim i jedną z największych tego typu firm w Europie.
Współczesne krośnieńskie szkło nadal należy do czołówki krajowej i międzynarodowej przemysłu szklanego, słynie ze szkła o doskonałej przejrzystości, nieskazitelnego i o niezwykłych barwach, którego walory funkcjonalne i dekoracyjne wielokrotnie nagradzano. Marka „szkło krośnieńskie” – od szkła użytkowego i ozdobnego, poprzez szklane rzeźby, po bibeloty i biżuterię, jest poszukiwana i ceniona zarówno w Europie, jak i Stanach Zjednoczonych, Australii, Japonii, czy krajach arabskich.
Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie jest przykładem kreowania na rynku polskim i zagranicznym produktu city&culture nowej generacji o specyfice parku tematycznego, to inicjatywa, której zadaniem jest przechowywanie i propagowanie dziedzictwa „szklanego” regionu oraz pokazywanie dzisiejszych nowych trendów w produkcji i zdobnictwie szkła. W ten sposób Krosno i CDS wpisały się w ideę „Glass Cities”, które dorobek szklany wiążą niezwykle mocno z historią i tradycją regionu. Krosno jako „Miasto Szkła” stało się unikatowym miastem tematycznym, w którym szkło istnieje nie tylko w CDS, czy Muzeum Podkarpackim, ale w całej przestrzeni miejskiej.
Na turystów czekają tutaj rozwijające kreatywność zajęcia z edukacji plastycznej, bogata ofertawydarzeń kulturalno-rozrywkowych orazsklep z ręcznie wykonanymi pamiątkami. Natomiast w klatce schodowej można zobaczyć wielkie malowidło anamorficzne (3D), o powierzchni 80 m.kw. Obraz ten został namalowany przez krakowskiego artystę i architekta Ryszarda Paprockiego i jest jedynym tego typu dziełem w Polsce mieszczącym się w zamkniętym pomieszczeniu.
Centrum Dziedzictwa Szkła - pierwszy w Polsce obiekt turystyczno-kulturalny, który w interaktywny sposób prezentuje tematykę hutnictwa szkła i szklanej twórczości. Jego głównymi atrakcjami są prezentacje produkcji szkła, podczas których na oczach widzów powstają przedmioty artystyczne i dekoracyjne i gdzie można także spróbować swoich sił i samodzielnie zrobić formę szklaną. Program zwiedzania obejmuje także warsztaty obróbki i zdobienia szkła: warsztat malowania na szkle, warsztat grawerowania, produkcja witraży oraz produkcja szklanych figurek metodą palnikową. Organizowane są tutaj również wystawy czasowe.
Piwnice przedprożne – stanowią część CDS, mieszczą m. in. salę najwybitniejszych artystów szkła, w której zgromadzono eksponaty wykonane przez najsłynniejszych twórców pochodzących lub związanych z Krosnem oraz salę „światowych marek” produkowanych w Krośnie, która przedstawia produkty wykonane przez tutejsze huty dla słynnych zagranicznych kontrahentów produkujących lub projektujących szkło. Tu także znajduje się tzw. sala „szkła w fizyce”, w której turyści poznają właściwości szkła, przeprowadzają samodzielnie eksperymenty na szklanych rekwizytach (m.in. soczewki, kalejdoskop, światłowody).
Muzeum Podkarpackie w Krośnie – jednaz nielicznych palcówek w Polsce, która gromadzi szkło współczesne i posiada kolekcję ponad 5 tys. eksponatów. Wystawa „Szkło podkarpackich hut” prezentuje wyroby kilkunastu podkarpackich hut szkła, w tym największych w Europie Krośnieńskich Hut Szkła. Można tutaj obejrzeć wzornictwo m.in. nawiązujące do Art Deco i secesji, a także najnowsze trendy zdobnicze. Ekspozycja prezentuje przykłady różnorodnych technik produkcji szkła i jego zdobnictwa, przedmioty ze szkła bezbarwnego, mąconego, marmurkowego, a także płaskiego produkowanego ręcznie w hutach szkła w Jaśle. Przedmiotom szklanym, tak użytkowym (karafki, kieliszki, dzbanki, szklanki, salaterki, patery i świeczniki), jak i artystycznym, towarzyszą narzędzia używane w dawnych hutach. Prezentowane są unikalne wyroby z Krosna i regionu, za które projektanci otrzymali wyróżnienia, medale lub wykonano je na specjalne okazje.
Dr Izabela Fac, historyk
