R-GRID: Warsztaty dla młodych naukowców na Politechnice Rzeszowskiej

Chodzi o stworzenie narzędzia, które nie tylko pozwoli lepiej rozumieć możliwe kryzysy, ale także testować rozwiązania tychże kryzysów.

W poniedziałek (8 grudnia 2025 r.) ramach tego projektu w murach Politechniki Rzeszowskiej odbyły się warsztaty dla młodych naukowców. Wśród tematów poszczególnych sesji warto wymienić: „Zagrożenia hybrydowe dla energetycznej infrastruktury krytycznej w Polsce”, „Wykorzystanie sztucznej inteligencji na rzecz zwiększenia odporności państwa w sektorze energetycznym”, czy „Scenariusze przyszłych kryzysów energetycznych”.

Jak radzić sobie ze złośliwym AI

Dr Klaudia Rosińska, ekspertka Polskiego Towarzystwa Bezpieczeństwa Narodowego, mówiła o zagrożeniach związanych z wykorzystywaniem „złośliwego AI”. Tym mianem określiła całe modele językowe, opracowane w celu negatywnego wpływania na ludzi, jak też złośliwe nakładki, którymi infekowane są modele opracowywane w państwach zachodnich. Jej zdaniem dzięki „złośliwemu” AI możliwe jest profilowanie do cyberagresji, manipulacji czy perswazji.

- Skoro powstały farmy internetowych trolli, to możemy założyć, że już istnieją analogicznie farmy, gdzie trenowane są modele językowe. Ci trenerzy promptują algorytmy w taki sposób, żeby ich skuteczność i precyzja w operacjach wpływu i złośliwego oddziaływania były efektywniejsze – ocenia ekspertka.

Dr Rosińska przedstawiła scenariusze wykorzystania „złośliwego AI”. Jako pierwszy wskazała głębokie operacje wpływu, skierowane wobec pojedynczych osób, a nie – jak do tej pory – wobec dużych grup społecznych. Czatbot potrafi bowiem dobrać swoje argumenty do profilu osobowościowego rozmówcy.

- Konieczne jest stworzenie w Polsce systemu monitoringu rosyjskich podmiotów propagandowych – postuluje Klaudia Rosińska. – Ważne jest też opracowanie systemów identyfikacji treści, ale też systemu oznaczania treści wiarygodnych („znaki wodne”, certyfikacje rządowe), zwłaszcza w obszarze energetyki. Chodzi o dystrybuowanie prawdziwych treści, a „zdejmowanie” fałszywych.

Innym niebezpiecznym wykorzystaniem czatbotów może być zautomatyzowany werbunek na rzecz wywiadów wrogich państw.Dlatego państwa demokratyczne powinny zainwestować w badania tego typu technik werbunkowych i eliminować je. Co więcej, w tym wypadku potrzebna jest także odpowiednia ścieżka prawna, której - jak dotąd - nie ma.

Narażone obszary

Maciej Kluczyński, prezes Polskiego Towarzystwa Bezpieczeństwa Narodowego, zwraca uwagę, że przeciwnik prowadzący wobec państwa polskiego operacje hybrydowe jest szczególnie zainteresowany czterema systemami infrastruktury krytycznej, które są kluczowe dla zapewnienia ciągłości działania państwa i jego struktur. Są nimi energetyka, transport ludzi i towarów, łączność oraz wodociągi. Przykładem mogą być regularne cyberataki na oprogramowanie sieci wodno-kanalizacyjnych. Przypuszczać można, że Rosja – w ramach wojny hybrydowej - będzie dążyć do wywoływania małych katastrof ekologicznych.

Ekspert mówi także o zaobserwowanych schematach działania służb rosyjskich, szczególnie w odniesieniu do bezpieczeństwa energetycznego. To utrudnianie inwestycji mających na celu dywersyfikację zaopatrzenia w energię elektryczną czy paliwa, utrudnianie funkcjonowania obiektów energetycznej infrastruktury krytycznej, a także sabotaż procesów planowania i realizacji takich inwestycji. Wreszcie to także rozpoznawanie luk w systemach ochrony obiektów energetycznej infrastruktury krytycznej oraz doprowadzanie do wstrzymania ciągłości ich działania.

Liczba incydentów związanych z naruszeniem bezpieczeństwa obiektów infrastruktury krytycznej w Polsce rośnie. Tylko w latach 2022-25 zakończyło się 20 takich spraw karnych, a toczy się 40 kolejnych spraw.

Kto odpowiada za bezpieczeństwo?

Dr hab. Tomasz Michalak, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, pracujący w Instytucie Badawczym IDEAS, zaznaczył w swoim wystąpieniu, że nigdy nie ma stuprocentowo zapewnionego bezpieczeństwa. Jego zdaniem dobrym podejściem jest randomizacja, czyli wybranie najbardziej prawdopodobnych kierunków, z których może nadejść zagrożenie. Prof. Michalak omówił także konkretne przykłady rozwiązań dotyczących zapewnienie bezpieczeństwa na przykładzie lotniska w Los Angeles.

Występujący w jednym z paneli dr hab. Mariusz Ruszel, prof. Politechniki Rzeszowskiej i prezes Instytutu Polityki Energetycznej im. Łukasiewicza, zwrócił uwagę, że granicę odpowiedzialności pomiędzy państwem a przedsiębiorstwem energetycznym w obszarze bezpieczeństwa energetycznego wyznacza partnerstwo publiczno-prywatne.

Poza wyżej wymienionymi ekspertami i naukowcami w konferencji wzięli także udział m.in. dr inż. Krzysztof Łowczowski (PTBN, Politechnika Poznańska), dr Stanisław Mikulski (Ideas NCBR, Politechnika Poznańska), Dominik P. Jankowski (Kwatera Główna NATO), dr inż. Beata Piotrowska (Politechnika Rzeszowska, Instytut Polityki Energetycznej) Zuzanna Nowak (The Opprtunity Institute for Foreign Affairs, Instytut Polityki Energetycznej).

*** 

Projekt R-GRID AI algorithms for Threat Prediction and Power Grid Protection finansowany jest ze środków programu NATO Nauka dla Pokoju i Bezpieczeństwa. Konsorcjum projektowe tworzą Polskie Towarzystwo Bezpieczeństwa Narodowego, Ideas NCBR Sp. z o.o., Laurea University of Applied Sciences (Finlandia) oraz Ukraiński Instytut Przyszłości.