Naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego analizują potencjał obszarów chronionego krajobrazu na Podkarpaciu

Fot. podkarpackie.pl

- Jest to kluczowa część projektu, zawierająca ponad 200 stron szczegółowego opisu działań, które mają posłużyć do przygotowania pełnej dokumentacji. Metodyka badań jest jak instrukcja, która wyznacza, co i w jakiej kolejności należy robić. To swoisty zbiór zasad i procedur, określający, jak prowadzić badania, aby uzyskać rzetelny wynik – wyjaśnia prof. Krzysztof Kukuła, który kieruje zespołem badawczym.

Dokumenty dla 13 OCHK-ów opracowuje 15-osobowy zespół naukowców z Uniwersytetu Rzeszowskiego, pracujących dla powołanej przez uczelnię spółki Inventur. Dokumentacja będzie kosztowała prawie 4 mln złotych. Unijne dofinansowanie na ten cel z programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027, otrzymał Departament Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego, który realizuje projekt.

- Podkarpackie inwestuje w ochronę cennych przyrodniczo terenów. To nasz wielki potencjał, w oparciu o który chcemy rozwijać region. A do tego potrzebujemy nowoczesnych narzędzi planistycznych, takich jak dokumentacja dla OCHK-ów - mówi Anna Huk, członek zarządu województwa.

Naukowcy muszą precyzyjnie opisać środowisko na obszarze o powierzchni blisko 0,5 mln hektarów, dlatego konieczne działania podzielono na obszary tematyczne i kilka poziomów analiz. 

- Ten olbrzymi teren badań podzieliliśmy na kwadraty o boku 1 x 1 km. W rezultacie został on pokryty siatką składającą się z prawie 7,5 tysiąca oczek – wyjaśnia prof. Krzysztof Kukuła.

W każdym takim kwadracie naukowcy będą oceniać różne elementy, np. potencjał środowiska pod kątem m.in. występowania dużych ssaków albo cennych gatunków roślin, potencjał turystyczny czy rekreacyjny, a także krajobrazowy.

Zgodnie z przygotowaną metodyką dla każdego obszaru chronionego krajobrazu sporządzone zostaną mapy tematyczne w formie cyfrowej. Podstawą ich przygotowania będzie system informacji geograficznej (GIS).

- Opracowana metodyka oceny obszarów chronionego krajobrazu, pozwoli przygotować dokument zawierający szereg warstw tematycznych, który pokaże wartość przyrodniczą i krajobrazową Podkarpacia, wskaże cenne ekosystemy, wyróżniające się krajobrazy oraz tereny o największym potencjale turystycznym i rekreacyjnym, a także zidentyfikuje zagrożenia dla korytarzy ekologicznych - mówi Andrzej Kulig, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska UMWP.

Aby opracować dokumenty, naukowcy muszą zebrać tysiące danych, chociażby ze względu na olbrzymi rozmiar obszaru. Dlatego, obok analiz opartych na technikach GIS, ważną rolę odgrywa będzie sztuczna inteligencja, która zostanie wykorzystana do automatyzacji analiz, uczenia maszynowego i przetwarzania zebranych zbiorów danych. Końcowym wynikiem analiz będą syntetyczne opracowania waloryzacji obszarów chronionego krajobrazu wraz z rekomendacjami ochrony.

- Dokumentacja dotycząca ochrony trzynastu OCHK-ów ma być gotowa do końca 2027 roku. Opracowanie - poprzez to, iż dokładnie określi stan zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych tych terenów - pozwoli wyłonić tereny dla nas najcenniejsze, co jest ważne zarówno dla ich ochrony, jak i rozwoju regionu w obszarze turystyki – dodaje Magdalena Radecka-Gibała, kierownik oddziału ds. ochrony bioróżnorodności, przyrody i krajobrazu w Departamencie Ochrony Środowiska UMWP.

Obszary chronionego krajobrazu są to wyróżniające się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach, cenne ze względu na ich walory turystyczne, ale także ze względu na to, iż pełnią ważną funkcję korytarzy ekologicznych czyli dróg przemieszczania się roślin i zwierząt pomiędzy siedliskami, umożliwiając im tym samym przetrwanie, pomimo niekorzystnych zmian w środowisku. Mogą to być np. doliny rzek, kompleksy leśne, ciągi wzgórz czy torfowiska.

W województwie podkarpackim jest ich 13.