Jesteś tym czym oddychasz - Międzynarodowy Dzień Czystego Powietrza

Niska emisja to, najprościej ujmując, emisja szkodliwych pyłów i gazów na niskiej wysokości, powstałych w wyniku nieefektywnego spalania paliw (węgla kamiennego, węgla drzewnego, benzyny, oleju napędowego itp.) w domach i samochodach. Zanieczyszczenia powietrza skracają życie o ok. 20%. Według WHO wdychaniu pyłów zawieszonych można przypisać 8% zgonów z powodu nowotworów płuc, 5% zgonów z powodu chorób układu krążenia oraz 3% zgonów z powodu różnego rodzaju infekcji oddechowych. Długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM2,5 skutkuje skróceniem życia przeciętnego mieszkańca Unii Europejskiej o ponad 8 miesięcy.

Co oznacza niska wysokość?

W tym przypadku chodzi o emitory (kominy i inne źródła emisji) znajdujące się na wysokości nie większej niż 40 m. Przeważnie jednak znajdują się one na pułapie do 10 metrów. Właśnie z tego powodu jest to zjawisko tak szkodliwe, gdyż wprowadzane do powietrza na tej wysokości zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstania wyrządzając szkody lokalnie.

Smog jako widoczny efekt niskiej emisji

Niska emisja często utożsamiana jest ze smogiem. Jednak pojęcie smogu nie oddaje istoty problemu ponieważ jest on jedynie widocznym dla ludzkiego oka efektem występowania niskiej emisji w połączeniu z czynnikami środowiskowymi i tak należy go traktować. Jego powstaniu towarzyszą określone warunki atmosferyczne, przede wszystkim brak występowania wiatru oraz duża wilgotność powietrza. Oznacza to, że niskiej emisji nie zawsze musi towarzyszyć smog.

Konsekwencje wynikające z niskiej emisji

Istnienie niskiej emisji ma negatywne konsekwencje w każdej dziedzinie życia. Jej skutki są mocno odczuwalne już obecnie, a dla każdego kolejnego pokolenia będą jeszcze bardziej dotkliwe. Zatem w obowiązku i interesie każdego człowieka jest walka z niską emisją w sposób bezpośredni np. przez wymianę samochodów oraz domowych nikosprawnych kotłów na bardziej ekologiczne lub w sposób pośredni poprzez uwrażliwianie społeczeństwa na ten problem.

Najbardziej odczuwalną konsekwencją niskiej emisji jest jej bezpośredni wpływ na pogorszenie stanu zdrowia ludzi. Choroby, które do czasu jej pojawienia się były rzadkością, stały się obecnie codziennością. Dzieje się tak ponieważ przeciętny człowiek wdycha dziennie ok. 16 kg powietrza – często zanieczyszczonego.

Zanieczyszczenia powietrza to obecne w nim substancje, takie jak m.in: tlenki azotu, tlenki siarki, benzo(a)piren czy pył zawieszony, które wnikając do układu oddechowego, wywołują reakcję obronną organizmu w postaci przewlekłego zapalenia. Układ oddechowy człowieka działa jak filtr – wychwytuje cząstki zanieczyszczeń powietrza, usiłując „nie wpuścić” ich do wnętrza organizmu. Duże cząsteczki, zalegając w układzie oddechowym, wywołują przewlekły nieżyt nosa, zapalenie krtani, a następnie zapalenie oskrzeli. Bardzo małe cząsteczki (np. pył o wielkości 1-2,5 μm) mogą dostawać się do pęcherzyków płucnych, a stamtąd już bezpośrednio do krwiobiegu. To one są najbardziej niebezpieczne, ponieważ nasilają zjawisko miażdżycy naczyń krwionośnych, przez co przyczyniają się do wzrostu występowania chorób układu sercowo-naczyniowego. Warto pamiętać, że w ciągu 1 minuty od wdechu najmniejsze cząsteczki pyłów docierają poprzez krwioobieg do naszych najdalszych narządów (nerek, wątroby, mózgu, serca) i tkanek. Eksperci alarmują, że pyły o średnicy 0.1 μm przenikają także poprzez barierę łożyskowo-naczyniową do płodu. Dzieci w łonie matek narażone na działanie zanieczyszczeń powietrza mają 4 razy większe szanse zachorowania na astmę, czy alergię. Efektem są także: opóźniony rozwój intelektualny, zaburzenia rozwoju płuc, problemy z pamięcią, uwagą koncentracją, wyższy poziom niepokoju i częstsze zachowania depresyjne (wpływ na układ nerwowy). Istnieje też związek między niektórymi nowotworami u dzieci, a zanieczyszczeniem powietrza.

W Polsce zanieczyszczenie powietrza odpowiedzialne jest za ok. 45 000 przedwczesnych zgonów rocznie, a 97% Polaków oddycha powietrzem uznawanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za szkodliwe dla zdrowia. Dodatkowo, sześć z dziesięciu najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie znajduje się w Polsce.

Najtańsza energia, to ta której nie zużyjemy!

Ciepło jest tracone z budynku wieloma drogami, a jego ucieczka w większym lub mniejszym stopniu jest nieunikniona. O ilości traconego ciepła decyduje zarówno konstrukcja domu, jego usytuowanie, jak i użyte do budowy materiały. Im wyższe straty ciepła przez m.in. ściany, dach, okna, drzwi naszego domu tym większą ilość energii należy do budynku dostarczyć, aby uzyskać w nim komfort cieplny.Drugą ważną przyczyną dużego zużycia paliw i energii, a tym samym wysokich kosztów za ogrzewanie jest niska sprawność instalacji grzewczej. Wynika to przede wszystkim z niskiej sprawności samego źródła ciepła, ale także ze złego stanu technicznego instalacji wewnętrznej, która zwykle jest rozregulowana, a rury źle zaizolowane i podobnie jak grzejniki, zarośnięte osadami stałymi. Ponadto brak jest możliwości łatwej regulacji i dostosowania zapotrzebowania ciepła do zmieniających się warunków pogodowych (automatyka kotła) i potrzeb cieplnych w poszczególnych pomieszczeniach (przygrzejnikowe zawory termostatyczne). Jeżeli efektywność energetyczna domu jest niska, należy przeprowadzić odpowiednie usprawnienia – termomodernizację.

Wykorzystaj odnawialne źródła energii w budynku

Zastosowanie pomp ciepła, instalacji fotowoltaicznych, małych elektrowni wiatrowych jest najlepszym sposobem na zbudowanie bezpieczeństwa energetycznego, walkę ze smogiem oraz dekarbonizację (odejście od spalania węgla, gazu ziemnego, oleju opałowego) w budownictwie.

Gdzie szukać środków na finansowanie inwestycji w poprawę efektywności energetycznej?

Wykonanie kompleksowej termomodernizacji oraz inwestycje w odnawialne źródła energii wiążą się z dużymi nakładami finansowymi. Wiele budynków w Polsce, szczególnie tych zbudowanych przed rokiem 2000, wymaga inwestycji w zakresie efektywności energetycznej. Skala problemu i zakres niezbędnej modernizacji wymagają wsparcia w zakresie finansowania inwestycji przez właścicieli budynków. Wsparcie dotacyjne inwestycji można uzyskać w ramach programów o zasięgu ogólnopolskim Czyste Powietrze, Agroenergia, Ciepłe Mieszkanie, Mój Prąd, ulga termomodernizacyjna w podatku PIT oraz w ramach programów oferowanych przez niektóre gminy. Wsparciem dotacyjnym objęte są również budynki nowo budowane w zakresie montażu odnawialnych źródeł energii w ramach programów priorytetowych Moje Ciepło i Mój Prąd.

Program Czyste Powietrze

„Czyste Powietrze” to pierwszy ogólnopolski program dopłat do wymiany starych pieców oraz docieplenia domów jednorodzinnych. Dotacje na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację domu wynoszą odpowiednio: do 30, 37 lub 69 tys. zł (podstawowy, podwyższony i najwyższy poziom dofinansowania) oraz do 47 lub 79 tys. zł przy dotacji z prefinansowaniem (podwyższony i najwyższy poziom dofinansowania).

Program Ciepłe Mieszkanie

To nowy Program dla gmin, które następnie będą ogłaszać nabór na swoim terenie dla osób fizycznych, posiadających tytuł prawny wynikający z prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego, znajdującego się w budynku mieszkalnym wielorodzinnym.

W przypadku najbardziej zanieczyszczonych gmin dotacja dla beneficjenta końcowego może wynosić do 17 500 zł dla podstawowego poziomu dofinansowania, do 26 900 zł dla podwyższonego poziomu dofinansowania i do 39 900 zł dla najwyższego poziomu dofinansowania.Celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji pyłów oraz gazów cieplarnianych poprzez wymianę nieefektywnych źródeł ciepła (tzw. „kopciuchów”) i poprawę efektywności lokali mieszkalnych znajdujących się w budynkach wielorodzinnych.

Kinga Kalandyk

Doradca Energetyczny

WFOŚiGW w Rzeszowie