Dekada Polski w Unii Europejskiej – badania WSPiA

Przeprowadzone przez Wyższą Szkołę Prawa i Administracji badania jednostek samorządu terytorialnego były pierwszymi przeprowadzonymi na taką skalę badaniami w regionie i jednymi z pierwszych w Polsce. Ich wyniki zaprezentowane zostawały podczas konferencji naukowej na temat Samorządu Terytorialnego w Unii Europejskiej, która odbyła się w ub. tygodniu w Krasiczynie.

Wyniki przeprowadzonych przez pracowników naukowych WSPiA badań wskazują, że projekty inwestycyjne realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego mają swoją odrębną specyfikę. O podjęciu decyzji inwestycyjnej nie zawsze muszą decydować wyłącznie efekty finansowe, lecz także ekonomiczne. Realizacja komunalnych projektów inwestycyjnych powinna prowadzić do poprawy warunków życia społeczności lokalnej i korzyści dla gospodarki lokalnej.

Co bardzo ważne według ankietowanych jednostek samorządu terytorialnego środki finansowe z budżetu UE w większości badanych jednostek samorządowych przyczyniły się do polepszenia standardu życia ich mieszkańców. Pozwoliły na rozbudowę infrastruktury technicznej, społecznej, rozwoju społeczeństwa informacyjnego, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. W efekcie pozwoliło to na rozwój społeczno-gospodarczy „lokalnej ojczyzny”. Natomiast realizacja projektów ukazała aktywność i skuteczność władz samorządowych.

Przebadane jednostki samorządu terytorialnego najczęściej korzystały z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki aż 81%. 35% składało wnioski w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Najmniejszą popularnością cieszył się Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 21,6% oraz Rozwój Polski Wschodniej, w ramach którego o środki starało się tylko niecałe 14% jednostek samorządu terytorialnego.

Badanie pokazały także, że zarówno powiaty, jak i gminy (wiejskie, wiejsko-miejskie oraz miejskie) przygotowują bardzo dobre wnioski o dofinansowanie. Skuteczność w pozyskiwaniu środków wacha się w zależności od Programu Operacyjnego od 54% (Rozwój Polski Wschodniej) do nawet 78% (Infrastruktura i Środowisko).

W ramach badań WSPiA sprawdziła także postrzeganie UE przez mieszkańców poszczególnych JST. Z przeprowadzonych ankiet wynika, że pozytywne skutki integracji przeważają nad negatywnymi. Kojarzone są jednak głównie ze swobodą przemieszczania się obywateli w celach m.in. zarobkowych, turystycznych, medycznych. Nieco rzadziej polskie członkostwo oznaczało możliwości pozyskania środków finansowych z funduszy unijnych. Mieszkańcy przebadanych gmin uważają również, że integracja z Unią, widoczna jest najbardziej w obszarze politycznym, a dopiero dalej gospodarczym. Mieszkańcy gmin miejsko-wiejskich jako najważniejszy aspekt integracji z krajami wspólnoty akcentowali także swobodę przemieszczania się obywateli oraz brak barier celnych i swobodną wymianę handlową.

Według respondentów skutkiem integracji z unią europejską jest poprawa bezpieczeństwa Polski, a także konieczność dostosowania krajowego prawa do prawa unijnego. Wspólnota daje ludziom także możliwość pozyskania środków finansowych jednak tylko na działalność oświatową, środowisko naturalne oraz kulturę. Badani wskazywali także, że najrzadziej dofinansowanie unijne przekazywane jest na sport i naukę

W przypadku jednostek samorządu terytorialnego badania przeprowadzone przez WSPiA pokazały, że współpraca międzynarodowa jest powszechną formą aktywności samorządów. Samorządy najczęściej uczestniczą w różnych przedsięwzięciach międzynarodowych (60%), prezentacjach wzajemnego dorobku i osiągnięć (54%) oraz wspólnych konferencjach i kongresach (49%). Samorządy z naszego regionu współpracują z 21 państwami, z czego aż 16 należy do unii europejskiej. Według badanych współpraca międzynarodowa gmin i powiatów jest efektywna, a wypracowane korzyści i zrealizowane cele napawają optymizmem w perspektywie przyszłych aktywności. Można również założyć, że odsetek współpracujących jednostek samorządu terytorialnego wzrośnie w ciągu najbliższych lat.

Badania przeprowadzone zostały w ramach projektu „Samorząd lokalny, jako uczestnik polskiej polityki zagranicznej” przygotowanego przez WSPiA. Zakłada on podsumowanie efektów dziesięciolecia członkostwa Polski w UE na przykładzie jednostek samorządu terytorialnego, w których Uczelnia przeprowadziła bardzo szerokie badania. Co bardzo ważne, w badaniu ankietowym, dobrowolnie uczestniczyła prawie połowa podkarpackich samorządów. Ankiety skierowane były do urzędów gmin, urzędów miejskich, starostw powiatowych z regionu oraz ich mieszkańców. Pytania dotyczyły m.in. formy współpracy międzynarodowej i korzyści z niej płynących. Ankieterzy sprawdzili także, z jakich funduszy strukturalnych korzysta samorząd na Podkarpaciu oraz na jakie bariery napotykano na każdym etapie procesu aplikowania o środki unijne.

Wyniki badań zaprezentowane zostały pod koniec października na konferencji pt. „Dekada członkostwa Polski w UE – doświadczenia samorządów przygranicznych”. Dwudniowa dyskusja odbyła się w auli WSPiA oraz na Zamku w Krasiczynie. Całość projektu finansowanego przez MSZ zamknie publikacja wydana w języku polskim i angielskim.

Projekt „Samorząd lokalny, jako uczestnik polskiej polityki zagranicznej” otrzymał dofinansowanie z Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Uczelnia wygrała Ministerialny konkurs pt. „Wsparcie samorządowego i obywatelskiego wymiaru polskiej polityki zagranicznej – 2014”. Wysokość dotacji to ponad 100 tys. zł. Jest to kolejny projekt Wyższej Szkoły Prawa i Administracji, który został doceniony przez MSZ. W ubiegłym roku uczelnia wygrała konkurs w ramach projektu „Współpraca w Dziedzinie Dyplomacji Publicznej 2013 r.”. Pieniądze w całości przeznaczone zostały na działalność Polsko-Ukraińskiego Klubu Konstytucjonalistów.