Rośnie czarny rynek zatrudnienia cudzoziemców

Fot. pixabay/CC0

Rozproszony, niespójny i całkowicie niewydolny system sankcji

Przedsiębiorstwa legalnie zatrudniające cudzoziemców znajdują się w trudnej sytuacji, bowiem nielegalne zatrudnienie zaburza konkurencyjność na rynku pracy. Choć projektowane przepisy jako ideę przyjmują walkę z nielegalnym rynkiem to już pobieżna analiza przepisów prowadzi do wniosku, że tak się nie stanie. 

BCC zwraca uwagę na konieczność pilnego uporządkowania systemu norm karnych związanych  z nielegalnym zatrudnieniem cudzoziemców i postuluje o wypracowania przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, norm całkowicie odmiennych od zakładanego w projekcie ustawy. BCC wskazuje, że sankcjom podlegają dziś często drobne przypadki niecelowych uchybień, a bezkarne pozostają prowadzone na dużą skalę nielegalne procedery np. tranzytu czy uszczuplania należności publicznoprawnych. 

Obecnie system odpowiedzialności nie działa właściwie. Szczególne trudności w praktyce przysparza np. zakwalifikowanie określonych zachowań jako wykroczenia z art. 120 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, który stanowi, że (…)kto powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł lub przestępstwa z art. 264a § 1 Kodeksu karnego, który stanowi iż kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, umożliwia lub ułatwia innej osobie pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisom, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.” - zwracają uwagę eksperci BCC.

Konieczne jest uszczegółowienia tych norm w taki sposób, aby wyraźnie oddzielić zachowania będące wykroczeniem od zachowań będących przestępstwem. Z uwagi na sankcyjny charakter normy karne powinny być jasne i precyzyjnie, a przedsiębiorca musi wiedzieć za co będzie odpowiadał, a za co nie. W obecnym stanie prawnym te same stany faktyczne (np. zatrudnienie bez pozwolenia na pracę i zapewnienie zakwaterowania) są traktowane niejednakowo, tj. w zależności od organu jako przestępstwo lub wykroczenie. Co więcej, w tych samych stanach faktycznych sankcje, w szczególności za wykroczenia, są zróżnicowane, często niedostosowane do stopnia zawinienia - podkreśla Joanna Torbè - Jacko - ekspertka Business Centre Club ds. prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, przewodnicząca Komisji ds Polityki Migracyjnej BCC.

BCC zwraca uwagę na pilną potrzebę:

• uporządkowania systemu norm karnych związanych z nielegalnym zatrudnieniem cudzoziemców;

• ułatwienia pozyskiwania zezwoleń na pracę dla podmiotów zatrudniających legalnie pracowników cudzoziemskich;

• odblokowania procedur wizowych i stworzenia przejrzystego i transparentnego systemu ich pozyskiwania;

• podjęcia dialogu z przedsiębiorcami zmierzającego do przywrócenia konkurencyjności na rynku pracy;

• zaprzestania tworzenia przepisów, które powodują brak poczucia stabilności tak po stronie cudzoziemca, jak i przedsiębiorcy (np. bliżej nieokreślone limity, czy możliwość wyłączania całych grup cudzoziemców z rynku pracy poprzez rozporządzenie);

• zmodyfikowania przepisów projektu, który przewiduje możliwość podwyższenia opłat za udzielenie zezwolenia na pracę do minimalnego wynagrodzenia. 

Przepisy prawa powinny być tworzone w taki sposób, aby tym, którzy działają zgodnie z prawem zapewnić swobodę jej prowadzenia i poczucie stabilności, a tym którzy prawa nadużywają tą działalność blokować. To powinno być głównym założeniem wszelkiego rodzaju projektów i działań w obszarze zatrudnienia cudzoziemców, a tak się nie dzieje – mówi ekspertka BCC.

Dodatkowo BCC przedstawia priorytety w zakresie polityki migracyjnej wypracowane przez Komisję do Spraw Polityki Migracyjnej.

1. Rozszerzenie procedury oświadczeniowej na zawody trwale deficytowe bez względu na narodowość cudzoziemców.

2. Dopuszczenie innego identyfikatora podatkowego dla cudzoziemca niż numer PESEL.

3. Okres na jaki wydawane są zezwolenia na pracę – ujednolicenie rozbieżnej praktyki.

4. Uproszczenie ścieżki zmian warunków zatrudnienia w trakcie zatrudnienia u tego samego pracodawcy.

5. Ujednolicenie zasad w zakresie wymiaru czasu pracy przez który cudzoziemiec wykonuje pracę.

6. Wprowadzenie odpowiednika art. 88z ust. 12 pkt. 4 UPromZatr  w odniesieniu do zezwoleń na pracę oraz zezwoleń na pracę i pobyt (tzw. zezwoleń jednolitych).

7. Umożliwienie dostępu do polskiego rynku pracy cudzoziemcom będącym studentami bądź to absolwentami studiów niestacjonarnych.

8. Uczynienie pracodawcy uczestnikiem postępowania o wydanie zezwolenia na pobyt i pracę (tzw. zezwolenie jednolite) oraz (do czasu zmiany przepisów) zakaz nakładania obowiązków na pracodawców w pismach adresowanych w trakcie postępowania do cudzoziemców. 

9. Moment wszczęcia postępowania o pobyt czasowy na podstawie wniosku cudzoziemca.

10. Skrócenie czasu oczekiwania na wydanie polskiego dokumentu podróży.

11. Umożliwienie weryfikacji tytułu pobytowego cudzoziemca w trakcie zatrudnienia.

12. Wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie kontroli legalności pracy. 

13. Zmiany w systemie uznawania kwalifikacji – pozyskanie danych o wykształceniu i kwalifikacjach cudzoziemców jako punkt wyjścia.