Odsłonięcie pomnika Armii Krajowej w Żołyni

Upamiętnienie na polanie zrzutowej Paszkot 2, Fot. GRH Ordon

W sobotę (18 maja 2024 r.) w Żołyni odbędzie się uroczyste odsłonięcie pomnika na historycznym polu zrzutowym Armii Krajowej „Paszkot 2”.

Program uroczystości:

- 13:00 Spotkanie uczestników na żołyńskim rynku, a następnie przemarsz pod pomnik (ok. 2,5 km marszu)

- 14:00 Pogadanka historyczna na temat lądowania cichociemnych oraz zrzutów materiałowych dla Armii Krajowej przyjętych na polanie „Paszkot 2”

- Pokaz sprzętu wojskowego z epoki

- Okolicznościowe wystąpienia i odsłonięcie pomnika

Organizatorzy to gmina Żołynia i Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Ordon” Obwód Łańcut AK. Partnerzy: GOK Żołynia, OSP Żołynia, Koło Łowieckie „Kuropatwa” w Żołyni, Gminna Biblioteka z Żołyni. Patronat Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.

Położona pomiędzy Rakszawą i Żołynią śródleśna polana wiosną 1944 roku stała się miejscem przeprowadzenia dwóch alianckich zrzutów lotniczych dla Armii Krajowej. Wylądowało tu sześciu cichociemnych, a podziemie otrzymało znaczne zasoby jakże potrzebnej broni, amunicji i pozostałego wyposażenia wojskowego. W wyniku zaangażowania i pracy członków Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Ordon” w miejscu lokalizacji placówki odbiorczej AK w kwietniu 2024 roku zorganizowane zostało miejsce pamięci.

Zrealizowane jako społeczna inicjatywa upamiętnienie składa się z obelisku w formie symbolicznego zasobnika zrzutowego typu „C” oraz dwóch ilustrowanych tablic. Jedna z nich profesjonalnie i wszechstronnie przybliża pełne dramatyzmu wydarzenia, jakie rozegrały się na tutejszym, zaimprowizowanym polu zrzutowym w kwietniu i maju 1944 roku. O przebiegu odbioru zrzutów informują m. in. odpowiednio dobrane relacje świadków.

Druga tablica zawiera fotografie oraz krótkie biogramy skaczących na polanę „Paszkot 2” żołnierzy AK wykonujących specjalne zadania w kraju, czyli wspomnianych cichociemnych. Co ciekawe czterech cichociemnych przez krótki czas odbywało aklimatyzację do warunków konspiracyjnych w naszym regionie, zanim udali się do wyznaczonych im zadań bojowych na terenie okupowanego kraju. Realizujące zrzut samoloty „Halifax” z polskimi załogami należącymi do 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia nadlatywały z bazy Campo Casale niedaleko Brindisi, położonej w oswobodzonej już przez aliantów części Włoch. Zrzuty na placówkę odbiorczą AK odbywały się około północy. W odbiorze zrzutów uczestniczyły wyspecjalizowane, lokalne oddziały podziemia wojskowego (Obwód Łańcut AK). Część żołnierzy odpowiadała za sygnalizację świetlną z lotnikami, zadaniem innych było zebranie i transport otrzymanych pojemników i przejęcie skoczków, a pozostali ubezpieczali placówkę odbiorczą. Obecnie polanę częściowo porasta las, jednakże w kwietniu i maju 1944 roku miejsce to było otwarte i idealnie nadawało się do bezpiecznego przejęcia skaczących cichociemnych oraz odebrania zrzucanych na spadochronach, nieco rozproszonych w terenie zasobników i paczek z materiałami wojskowymi

Ustalenie prawdopodobnego miejsca odbioru zrzutów - położenie polany „Paszkot 2” jest rezultatem pracy badawczej dr. Andrzeja Borcza - nagrodzonego przez IPN nagrodą honorową „Świadek Historii” oraz Waldemara Natońskiego - sekretarza gminy Żołynia, pasjonata geografii i historii lokalnej.  Stanowiło ono pierwszy sukces w realizacji ogólnopolskiego, społecznego projektu badawczo-edukacyjnego pt. „Na tropie zrzutowisk AK”.

Zapraszamy do odwiedzenia przygotowanego przez GRH „Ordon”, najnowszego miejsca pamięci na turystycznej mapie powiatu łańcuckiego. Upamiętnienie terytorialnie znajduje się na terenie Żołyni, na wschód od rakszawskiego lasu „Brzeźnik”. 

Lokalizacja pomnika: Zlokalizowany jest w Żołyni przy drodze sokołowskiej, w odległości około 2,4 km od skrzyżowania z ul. Adama Mickiewicza. Link z pinezką do mapy google: https://www.google.com/maps/place/50°09'47.4"N 22°16'12.3"E/@50.163158,22.270088,15z/data=!4m4!3m3!8m2!3d50.163158!4d22.270088