Koniec roamingu w Unii Europejskiej

Fot. Pixabay/CC0

1. Roaming w UE

Jak działa roaming w UE?

Kiedy podróżujesz do innego kraju i dzwonisz, wysyłasz smsy lub surfujesz w internecie za pomocą swojego telefonu komórkowego lub urządzenia korzystającego z karty SIM zarejestrowanej w kraju ojczystym, korzystasz z usługi roamingu. Operator z Twojego kraju płaci zagranicznemu operatorowi za korzystanie z jego sieci. Ta opłata pomiędzy operatorami nazywana jest hurtową ceną usługi roamingowej. Stanowi ona koszt dla operatora w kraju pochodzenia, dlatego wpływa na wysokość ostatecznego rachunku dla konsumenta. Z tego powodu KE podjęła działania w celu ograniczenia hurtowych cen roamingu w UE, równocześnie z działaniami na rzecz bezpośredniego ograniczenia cen detalicznych płaconych przez konsumentów.

Jaki kształtują się krajowe ceny usług mobilnych na terenie UE?

Europejczycy mają różne upodobania podróżnicze w różnych krajach UE, a w odwiedzanych krajach są również różne koszty usług sieciowych. Niedawne badanie Komisji Europejskiej pokazuje także, że oferty detaliczne dla konsumentów różnią się pomiędzy państwami członkowskimi. Na przykład w 2016 r. cena najtańszej miesięcznej oferty obejmującej 1 GB danych, 600 minut rozmów oraz 225 wiadomości SMS sięgała od 60 euro na Węgrzech do 8 euro w Estonii (bez VAT i jakiejkolwiek dotacji na smartfona).

2. Działania UE na rzecz obniżenia opłat roamingowych

Od 2007 r. Komisja Europejska z powodzeniem działała na rzecz obniżenia konsumenckich cen za roaming. Zmieniło to zwyczaje wielu Europejczyków, którzy wcześniej zwykle wyłączali swoje telefony komórkowe podczas podróży. W 2013 r. Komisja Europejska przedstawiła projekt przepisów znoszących opłaty roamingowe dla osób odbywających okresowe podróże po terytorium Unii. W październiku 2015 r. Parlament Europejski oraz Rada uzgodniły, że powinno to nastąpić od dnia 15 czerwca 2017 r. (zob. szczegóły).

Od 15 czerwca 2017 r. każdy będzie mógł korzystać ze swojego urządzenia przenośnego podczas podroży po terytorium UE, ponosząc te same opłaty co w kraju ojczystym („roam like at home”), pod warunkiem przestrzegania przez operatorów tzw. polityki uczciwego korzystania. Na przykład jeżeli płacisz za miesięczny pakiet minut, SMS-ów i danych w swoim kraju, każde połączenie, sms lub przesył danych za granicą na terytorium UE zostaną naliczone w ramach tego pakietu, tak jakbyś przebywał w kraju ojczystym – bez dodatkowych opłat.

Jakie były różne obniżki cen roamingowych?

Od 2007 r. UE udało się obniżyć detaliczne ceny połączeń o 92 proc. [1].

Od 2009 r. UE udało się obniżyć detaliczne ceny wiadomości SMS o 92 proc. [2].

Roaming danych jest obecnie nawet o 96 proc. tańszy w porównaniu z 2012 r., kiedy zaczął obowiązywać pierwszy pułap cen detalicznych UE w odniesieniu do roamingu danych [3].

Między 2008 a 2015 r. pula danych dostępnych w roamingu zwiększyła się ponad stukrotnie.

Regulowane taryfy roamingowe w latach 2007–2016 (w euro bez VAT)

Jakie środki potrzebne są do zniesienia opłat roamingowych?

Wyrażając zgodę na mechanizm „roam like at home” (usługi roamingu po cenach krajowych), Parlament Europejski i Rada zwróciły się do Komisji o opracowanie szeregu środków wspierających, które pozwolą na funkcjonowanie mechanizmu w praktyce. Środki te obejmują:

- wniosek prawodawczy (do dnia 15 czerwca 2016 r.) dotyczący reformy hurtowego rynku usług roamingu i maksymalnych cen nakładanych przez operatorów na korzystanie z ich sieci przez klientów w ramach roamingu. W następstwie wniosku przedłożonego przez Komisję Parlament Europejski i państwa członkowskie osiągnęły w dniu 31 stycznia 2017 r. porozumienie i ustaliły następujące hurtowe pułapy usług roamingowych:

0,032 euro za minutę połączenia głosowego, od 15 czerwca 2017 r.

0,01 euro za wiadomość SMS, od 15 czerwca 2017 r.

stopniowe obniżenie pułapów danych przez okres pięciu lat, z 7,7 euro za GB (w dniu 15 czerwca 2017 r.) do 6 euro za GB (1 stycznia 2018 r.), 4,5 euro za GB (1 stycznia 2019 r.), 3,5 euro za GB (1 stycznia 2020 r.), 3 euro za GB (1 stycznia 2021 r.) oraz 2,5 euro za GB (1 stycznia 2022 r.).

- przepisy dotyczące środków gwarantujących „uczciwe korzystanie”, które mogą podjąć operatorzy, aby zapobiegać nadużywaniu systemu, np. regularnemu odsprzedawaniu tanich kart SIM do stałego wykorzystywania w innych państwach. Taka polityka uczciwego korzystania jest niezbędna do wyeliminowania negatywnych skutków dla konsumentów na rynkach krajowych.

- system wyjątkowych i tymczasowych odstępstw dla operatorów, z którego korzystać można tylko z upoważnienia krajowego organu regulacyjnego, w ściśle określonych warunkach, kiedy zniesienie opłat roamingowych na danym rynku mogłoby spowodować wzrost cen krajowych dla klientów danego operatora. Regulator krajowy może zezwolić na korzystanie z tego odstępstwa, jeżeli detaliczne straty roamingowe operatora wynosiłyby przynajmniej 3 proc. jego marży usług łączności mobilnej.

3. Zniesienie opłat roamingowych dla wszystkich Europejczyków podróżujących po terytorium UE

Jak będzie wyglądało zniesienie opłat roamingowych?

Operatorzy telefonii komórkowej muszą oferować swoje usługi roamingu po cenach krajowych klientom, którzy albo mieszkają w państwie członkowskim operatora albo są z nim trwale związani, kiedy ci klienci okresowo podróżują po terytorium UE. W razie potrzeby operatorzy mogą wymagać od swoich klientów potwierdzenia miejsca zamieszkania lub potwierdzenia wspomnianych trwałych związków z danym państwem członkowskim.

Operatorzy oferujący roaming mogą stosować uczciwe, rozsądne i proporcjonalne mechanizmy kontroli oparte na obiektywnych kryteriach w celu wykrywania ryzyka nadużyć lub niewłaściwego korzystania z usługi „roam like at home” poza okresami podróży.

Kogo będzie ono dotyczyć?

Proponowane przepisy pozwolą wszystkim europejskim podróżnym korzystającym z karty SIM oferującej roaming w ramach państwa, w którym zamieszkują lub z którym są „trwale związani”, korzystanie z urządzeń przenośnych w innych krajach UE na takich samych warunkach jak w swoim własnym kraju. „Trwałe związki” z państwem, w którym pracują lub studiują, mają na przykład pracownicy transgraniczni lub pracownicy oddelegowani.

Czy muszę zarejestrować się, aby korzystać z usługi „roam like at home”?

Aby korzystać z usługi „roam like at home”, nie jest wymagana formalna rejestracja. Od 15 czerwca 2017 r. usługa ta powinna być automatycznie zawarta we wszystkich umowach konsumenckich telefonii komórkowej, w ramach których operatorzy oferują roaming. Operatorzy mogą zażądać od klientów potwierdzenia, że zamieszkują (mają stałe miejsce pobytu) w państwie członkowskim operatora sieci komórkowej.

Konsumenci mogą również udowodnić, że są trwale związani z tym państwem, co pociąga za sobą częste i długie pobyty na terytorium państwa członkowskiego operatora sieci komórkowej. Taki trwały związek to na przykład stosunek pracy lub systematyczny udział w zajęciach na uniwersytecie.

W jaki sposób chronione będą dane osobowe?

Zasady uczciwego korzystania z roamingu wyraźnie wymagają od operatorów oferujących roaming przestrzegania odpowiednich przepisów o ochronie danych. Komisja konsultowała się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych i uwzględniła jego uwagi. Do sprawdzania, w jakim zakresie klienci korzystają z usług łączności komórkowej i przesyłu danych za granicą w porównaniu z ich wykorzystywaniem w kraju ojczystym, operatorzy mogą wykorzystywać tylko te informacje, które już gromadzą do celów rozliczeniowych.

Czy Europejczycy nadal będą mogli kupować różne karty SIM w różnych państwach członkowskich?

Tak. Obywatele UE nadal mogą kupować dowolne inne karty SIM w dowolnym innym państwie członkowskim i surfować w internecie lub dzwonić według lokalnych stawek albo korzystać z roamingu. Jednak nie zawsze będą mogli korzystać z usługi „roam like at home”, jeżeli nie zamieszkują w kraju, w którym kupili kartę, lub nie mają trwałych związków z tym krajem pociągających za sobą częste i długie pobyty w tym kraju.

Jaką rolę będą pełnić krajowe organy regulacyjne?

Podobnie jak w przypadku istniejących przepisów dotyczących roamingu, krajowe organy regulacyjne będą monitorowały i sprawdzały, czy operatorzy telefonii komórkowej przestrzegają nowych przepisów, będą również podejmowały działania w przypadku stwierdzenia naruszeń.

Czy istnieją jakieś zabezpieczenia regulacyjne?

Zabezpieczenia chroniące przed nadużyciami opierają się na jasnych zasadach i obejmują wskaźniki i narzędzia, które są rozsądne, niedyskryminacyjne, przejrzyste i zapewniają poszanowanie prywatności. W celu wykrycia ewentualnych nadużyć operatorzy oferujący roaming mogą przeprowadzać kontrole wzorców korzystania z usług przez klientów zarówno w ich własnym kraju, jak i w innych państwach członkowskich (mechanizm kontroli). Kontrole będą przeprowadzane z wykorzystaniem informacji, które operatorzy wykorzystują już w rozliczeniach ze swoimi klientami, w oparciu o jasne i przejrzyste wskaźniki:

- przewaga wykorzystania roamingu nad wykorzystaniem krajowym ORAZ przewaga pobytu w innym państwie członkowskim UE nad pobytem w kraju (logowanie do sieci operatora oferującego roaming) zaobserwowana przez okres przynajmniej czterech miesięcy;

- długi okres nieaktywności karty SIM użytkowanej głównie, a nawet wyłącznie, w roamingu;

- abonowanie i korzystanie kolejno z wielu kart SIM przez tego samego konsumenta w ramach roamingu.

Polityka uczciwego korzystania musi zostać zgłoszona przez operatora oferującego roaming krajowemu organowi regulacyjnemu oraz szczegółowo opisana w umowach.

Usługa „roam like at home” jest przeznaczona dla podróżnych. W celu stwierdzenia, czy użytkownik nadużywa lub niewłaściwie korzysta z usługi „roam like at home”, operator będzie musiał wykazać nadużycie przez okres przynajmniej czterech miesięcy. Jeżeli klient spędza ponad dwa miesiące z czterech za granicą oraz jeżeli klient w tym czasie wykorzystywał sieć komórkową w większym stopniu za granicą niż w kraju pochodzenia, operator może wysłać do klienta ostrzeżenie. Po otrzymaniu ostrzeżenia klient będzie miał dwa tygodnie na wyjaśnienie sytuacji. Jeżeli użytkownik nadal pozostaje za granicą, operatorzy będą mogli nałożyć niewielkie opłaty dodatkowe (równe hurtowym pułapom usług roamingowych).

Operator musi ustanowić procedury umożliwiające złożenie skargi w przypadku braku porozumienia. Jeżeli spór nie zostanie rozwiązany, klient może złożyć skargę do krajowego organu regulacyjnego, który rozstrzygnie sprawę.

W przypadku większości konkurencyjnych umów, które oferują nieograniczony przesył danych lub przesył danych po bardzo niskich cenach krajowych, poniżej hurtowych pułapów usług roamingowych, przewidywane jest zabezpieczenie w postaci określonej puli danych dostępnych do wykorzystania w roamingu, tak by możliwe było utrzymanie tych ofert.

Czy zniesienie opłat roamingowych spowoduje wzrost cen krajowych?

Od czasu wprowadzenia unijnych przepisów służących obniżeniu opłat roamingowych krajowe ceny telefonii komórkowej również się obniżyły. Ta tendencja prawdopodobnie się utrzyma.

Akt wykonawczy przyjęty przez Komisję w grudniu 2016 r. ustanawia szczegółowe przepisy dotyczące dwóch zabezpieczeń pozwalających uniknąć zakłóceń na rynkach krajowych, które w przeciwnym wypadku mogłyby doprowadzić do wzrostu cen: (1) zasady uczciwego korzystania pozwalają operatorom telefonii komórkowej na zapobieganie nadużyciom lub niewłaściwemu korzystaniu z usług roamingowych, takim jak stały roaming, oraz (2) system wyjątkowych i tymczasowych odstępstw dla operatorów, z którego korzystać można tylko z upoważnienia krajowego organu regulacyjnego, w ściśle określonych warunkach, kiedy zniesienie opłat roamingowych na danym rynku mogłoby spowodować wzrost cen krajowych dla klientów danego operatora.

W ocenie skutków towarzyszącej wnioskowi w sprawie rozporządzenia dotyczącego hurtowych rynków usług roamingu z dnia 15 czerwca 2016 r. Komisja stwierdziła, że biorąc pod uwagę maksymalne hurtowe opłaty zaproponowane wówczas przez Komisję (0,04 euro za minutę połączenia głosowego, 0,01 euro za wiadomość SMS oraz 8,5 euro za GB danych), znaczna większość operatorów sieci komórkowych nie musiałaby ubiegać się o system wyjątkowych i tymczasowych odstępstw. Komisja uważa, że jej ówczesne wnioski będą wspierane przez niższe pułapy cen hurtowych uzgodnione dnia 31 stycznia 2017 r.

 Europe Direct Przemyśl