Książka o drewnianym budownictwie na Podkarpaciu
RZESZÓW. Stowarzyszenie „Pro Carpathia” wydało kolejną ważną książkę - „Stan zachowania świeckiego budownictwa drewnianego w województwie podkarpackim”. Autorami są prof. Piotr Patoczka oraz dr inż. architekt krajobrazu Agata Gajdek i mgr inż. architekta krajobrazu Agnieszka Wójcik, pracownicy Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Książka - wydana na kredowym papierze - zawiera liczne rysunki i zdjęcia. Jak pisze wydawca: „Warto sięgnąć po tę książkę każdemu, kto choć raz przystanął na chwilę, zachwycony pięknem drewnianej chaty, doskonale wpisanej w zielony krajobraz Podkarpacia. Jeszcze bardziej warto dlatego, że oprócz ciekawych i rzeczowych faktów, interesujących dla wędrujących dróżkami pogranicza Podkarpacia wiadomości i wskazówek, zawiera fragmenty pastelowej i akwarelowej, poetyckiej interpretacji niepowtarzalnych nastrojów, muzyki i piękna, jakie drewniane budownictwo Podkarpacia ofiaruje wraz ze swoim otoczenie każdej wrażliwej istocie…”.
W ostatnich latach wiele drewnianych domów zostało rozebranych. Przyczyn było wiele (wśród nich także koncepcje konserwatorskie).Autorzy przewidują, że w najbliższych latach znaczna część drewnianej zabudowy zostanie zniszczona. Opisywane przez nich obiekty często już teraz wymagają generalnego remontu, zwykle są opuszczone przez mieszkańców.
Przy okazji opisu architektury, trójka badaczy charakteryzuje proces inwestycyjny budowy domu drewnianego. Jak się okazuje, przedsięwzięcie dawało zarobić wielu ludziom – drwalom, wozakom, cieślom, snycerom i wielu innym. Samo drewno było łatwo dostępne, a przy tym stosunkowo tanie. Dlatego drewniany dom stał się typowy dla wsi w południowo-wschodniej Polsce
Autorzy nie pomijają współczesnego budownictwa drewnianego, przyglądają się także próbom adaptacji dawnej drewnianej zabudowy (lub małej architektury) do nowych warunków.
Ciekawym dodatkiem jest rozdział „Wybrana literatura dotycząca przedmiotu”. Zawiera on spis i krótkie omówienie kilkudziesięciu książek, który ukazały się na przestrzeni ostatnich... 150 lat. Często to dzieła zaliczane do klaki polskiej kultury. Spis otwiera „Sztuka u Słowian” Józefa Ignacego Kraszewskiego z 1860 roku, są dzieła Zygmunta Glogera, Stanisława Vincenza, Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego (część dostępna jest w reprintach), są powojenne już prace Wiktora Zina, wielu znanych badaczy terenów obecnego Podkarpacia (historyków i historyków sztuki, etnografów, architektów, muzealników), aż po rzeczy całkiem świeże, dostępne jeszcze w dystrybucji.
Publikacja ukazała się dzięki projektowi „Sacrum i Profanum w drewnie” współfinansowanego z Mechanizmu Funansowego Europejskiego Obszaru gospodarczego. Jest bezpłatna, a przeznaczona dla bibliotek wojewóztwa , które mogą ją odebrać (za potwierdzeniem pieczątką) w siedzibie Stowarzyszenia w Rzeszowie, Rynek 16, II piętro.
