Program Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013 na Podkarpaciu

Dofinansowanie tych projektów wyniosło w sumie blisko 38 mln euro. 

- We współpracy z partnerami z graniczących obwodów lwowskiego i zakarpackiego oraz ze stolicami odleglejszych obwodów – Iwano-Frankowskiem, Łuckiem oraz Brześciem i Grodnem na Białorusi Podkarpacie zrealizowało 34 projekty oraz 29 tzw. mikroprojektów – podkreśla Andrzej Słodki z Sekretariatu Technicznego Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina 2007 – 2013.

- Instytucje i organizacje podkarpackie wykazały się imponującą aktywnością w inicjowaniu działań. W 25 projektach były partnerami wiodącymi (oraz w 13 mikroprojektach) – dodaje.

Mówiąc o rezultatach realizacji na w woj. podkarpackim programu PL-BY-UA 2007-2013, Andrzej Słodki wskazuje na drogi, ochronę środowiska naturalnego, lepszą opiekę medyczną, renowację zabytków, powstanie nowych atrakcji turystycznych.

Zbudowano i zmodernizowano prawie 17,6 km dróg.

 W2014 roku w Bieszczadach została oddana do użytku wyremontowana droga powiatowa o długości 11,4 km na odcinku Jureczkowa–Arłamów. Ma ona duże znaczenie gospodarcze, ponieważ odbywa się nią transport surowców i produktów związanych z przetwórstwem drewna oraz pozyskiwaniem kruszywa z kopalni żwiru. Ponadto w Jureczkowej łączy się ona z drogą wojewódzką, prowadzącą w kierunku przejść granicznych ze Słowacją i Ukrainą.

Wgminie i mieście Lubaczów powstały drogi prowadzące do terenów inwestycyjnych. Kolejnym krokiem w tym projekcie było utworzenie Agencji Rozwoju Lokalnego, która zajmuje się opracowaniem i promocją oferty inwestycyjnej.

Kojarzeniu partnerów w biznesie służyły trzy giełdy współpracy, zorganizowane w Rzeszowie, Grodnie i Lwowie, zainicjowane przez Rzeszowską Agencję Rozwoju Regionalnego, która również administruje transgraniczny portal www.cooperation-pl-by-ua.eu. Trwałym rezultatem projektu jest także „Praktyczny przewodnik rozwoju przedsiębiorczości” dla sektora MŚP z trzech regionów.

Ochrona środowiska naturalnego.

W Podkarpackiem 233 domy mieszkalne i budynki publiczne podłączono do nowo wybudowanej sieci wodociągowej, a 3577 do sieci kanalizacyjnej. Mieszkańcy wsi Glinne i Jankowice w gminie Lesko uzyskali dostęp do bieżącej wody pitnej, a w Zagórzu i Porażu przedłużono o 35,8 km sieć kanalizacji sanitarnej.

Lubaczów zadbał o poprawę jakości powietrza przez wykorzystanie drewna do celów grzewczych. Stało się to możliwe dzięki zakupowi sprzętu do pozyskiwania biomasy zpoboczy dróg. Sprzęt ten pozwala pozyskać rocznie ok. 110 t zrębków, czyli dwa razy więcej niż przed inwestycją. Dostępna biomasa z kolei zmniejszy zużycie węgla o24,5 t/rok.

W działania na rzecz środowiska zaangażowali się naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prowadzone wspólnie z Instytutem Biologii Komórki Narodowej Akademii Nauk Ukrainy badania dotyczyły nowych metod oznaczania formaldehydu i metanolu w ściekach przemysłowych oraz detoksykacji metali ciężkich. Rezultaty badań stały się tematem trzech publikacji w czasopismach naukowych. Z budżetu projektu zakupiono nową aparaturę laboratoryjną.

W październiku 2012 roku strażacy z województw podkarpackiego i lubelskiego spotkali się z ukraińskimi ratownikami z obwodu lwowskiego na ćwiczeniach doskonalących współpracę w sytuacjach zagrożenia środowiska klęskami naturalnymi. Budżet projektu pozwolił także na unowocześnienie wyposażenia jednostek ratowniczych. Dla każdej ze stron projektu zakupiono po dwa samochody ratowniczo-gaśnicze oraz 3 samochody ratownictwa wysokościowego dla strony polskiej.

Dostęp do opieki medycznej i integracja niepełnosprawnych

Centrum Opieki Medycznej w Jarosławiu zakupiło na swoje potrzeby wiele urządzeń diagnostycznych i aparaturę do ratowania życia. Są to m.in. zestaw do ablacji (leczenia częstoskurczu serca), aparat USG, stół operacyjny z osprzętem ginekologicznym, stół operacyjny z osprzętem ortopedycznym, respirator, przenośny zestaw resuscytacyjny z niezależnym źródłem tlenu i respiratorem transportowym, videogastroskop, videokolonoskop, mammograf i aparat RTG.

Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta w Sanoku utworzyło 30 miejsc dla osób terminalnie chorych. Centrum opieki paliatywnej zostało wyposażone w łóżka zdalnie regulowane, materace antyodleżynowe, odpowiednio urządzone łazienki, a także aparaturę do fototerapii i terapii magnetycznej.

Do ratowania życia lepiej są teraz przygotowani strażacy z rzeszowskiej komendy PSP Dysponują sprzętem ratowniczym, jak fantomy do resuscytacji, kombinezony flotacyjne, szelki ratownicze, automatyczny rozsiewacz sorbentu, lampy sygnalizacyjne, zestawy do zabezpieczenia lądowania śmigłowca, pompę hydrauliczna o napędzie elektrycznym.

Integracją społeczną niepełnosprawnych poprzez dostęp do sztuki zajęło się Muzeum Regionalne w Stalowej Woli. Powstała tam „Akademia Kultury bez Barier“. Akademia kształci muzealników w organizacji wystaw i warsztatów dla tej grupy zwiedzających oraz w usuwaniu barier architektonicznych, organizuje wystawy interaktywne. Stworzono także mobilną aplikację dla niepełnosprawnych z listą ponad 200 dostępnych dla nich muzeów.

Współpraca transgraniczna w turystyce

Utworzenie górskiej trasy (Geo-Karpaty) przekraczającej granicę da z pewnością efekt synergii. Szlak, wiodący przez rejon krośnieńsko-przemyski oraz obwody lwowski i iwano-frankowski, oferuje łącznie 700 km ścieżek i 28 punktów (w Polsce 12, na Ukrainie 16), gdzie turysta może podziwiać piękno przemian geologicznych, jakie zachodziły przez miliony lat. W każdym punkcie znajduje się tablica, informująca o występujących tam zjawiskach geologicznych. Urządzono także dwa punkt widokowe.

W bieszczadzkiej wsi Wola Michowa w gminie Krosno powstało transgraniczne centrum turystyczno-rekreacyjne dla młodzieży w oparciu o istniejącą tam harcerską stanicę. Nowy budynek o powierzchni prawie 210 m kw., z natryskami, przebieralnią, szatnia i sanitariatami stwarza warunki do bezpiecznego i komfortowego biwakowania.

Wyjątkowym w tej kategorii projektem jest utworzenie Polsko-Ukraińskiego Centrum Hodowli i Promocji Konia Huculskiego przez ośrodki w Odrzechowej i w Sołoczynie (na Ukrainie). W oparciu o tradycje górali huculskich tworzone są tam warunki do bezstajennej hodowli koni. Celem partnerów projektu jest także promocja "hucułów" jako swego rodzaju produktu turystycznego. Jednym z pomysłów na przyciągnięcie turystów jest Festiwal Kultur Pogranicza pod hasłem „Koń huculski w kulturze Karpat Wschodnich", organizowany w Sołoczynie i Rudawce Rymanowskiej.

Nowe atrakcje turystyczne

W parkach zdrojowych w Polańczyku i Horyńcu-Zdroju zbudowano amfiteatry. W obiekcie nad Jeziorem Solińskim co roku odbywać się będą Bieszczadzkie Spotkania Kulturowe, w których programie znajdą się występy zespołów folklorystycznych z pogranicza i degustacje specjałów regionalnych. Jarosław oferuje zwiedzanie podziemnych labiryntów średniowiecznych piwnic. W Lubaczowie odnowiono płytę rynku, poprawiono jezdnie i chodniki, zainstalowano oświetlenie i mieniącą się kolorami tęczy fontannę.

Do Starej Wsi przyciąga teraz pielgrzymów i turystów nie tylko bazylika, której dzwony górują nad okolica od 350 lat. Mają oni okazję zwiedzić także niezwykły ogród. Spacerując jegościeżkami napotkają kolejne odsłony biblijnych wydarzeń. W dodatku do ich dyspozycji będzie Centrum Obsługi Turystycznej oraz parking z 68 miejscami postojowymi.

Trzy projekty parasolowe

Największy projekt, koordynowany przez Stowarzyszenie „Pro Carpathia”, obejmował 12 mikroprojektów. Ich celem były działania na rzecz turystyki uzdrowiskowej pogranicza polsko-ukraińskiego. Jednym z trwałych rezultatów jest opracowanie „Strategii Promocji Karpackiej Turystyki Uzdrowiskowej”. Zorganizowano konferencję dla personelu medycznego uzdrowisk w celu wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, a także warsztaty dotyczące przygotowywania projektów. Właściciele gospodarstw agroturystycznych szkolili się, jak działać profesjonalnie i „z pomysłem”. Wiele ciekawych inicjatyw zrealizowano w zakresie promocji walorów przyrodniczych i atrakcji kulturowych karpackiego pogranicza. „Perły ukraińskich Karpat” odkrywali uczestnicy warsztatów fotograficznych zorganizowanych w ramach dwóch mikroprojektów. Każdy może się z nimi zapoznać na stronie internetowej pod tą nazwą oraz dzięki opublikowanemu przewodnikowi „Dzikie Karpaty”.

Polskie gminy i miasta nawiązały współpracę z partnerami ukraińskimi w dziedzinie prezentacji swoich walorów turystycznych, etnicznych i kulturowych na międzynarodowym rynku. Jasło współpracuje z Samborem, a Sanok z Żydaczowem. W oparciu o wyniki 6 mikroprojektów powstał przewodnik „Turystyka bez granic”.

Projekt parasolowy promujący Twierdzę Przemyśl oraz dziedzictwo kulturowego terenów związanych z historyczną budowlą zaowocował m.in. opracowaniem wirtualnych podróży po fortyfikacjach innych ciekawych historycznie miejscach na pograniczu, stworzeniem mapy GPS z wyznaczonymi trasami, prowadzącymi do certyfikowanych miejsc, związanych z kulturą ludową i tradycjami kulinarnymi powiatu przemyskiego oraz wirtualnej bazy firm okołoturystycznych w rejonie Twierdzy. Uruchomiono także program młodzieżowego wolontariatu, mającego na celu renowację budynków i okolicznych fortów, grobów i kaplic na cmentarzach wojskowych.

Ważną inwestycją, dofinansowaną ze środków Programu Współpracy Transgranicznej PL-BY-UA, jest zbudowanie czwartego przejścia na granicy z Ukrainą - w Budomierzu. Obsługuje ono 3 tys. pasażerów i 80 autobusów na dobę. Z Lubaczowa do przejścia prowadzi odnowiona, wygodna droga.

DZ